Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej
W spółce jawnej wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką (czyli tak jak komplementariusz w spółce komandytowej). Jest to tzw. odpowiedzialność subsydiarna. Polega ona na tym, że za zobowiązania spółki jawnej odpowiada w pierwszej kolejności sama spółka, a egzekucję z majątku wspólnika wierzyciel spółki może prowadzić tylko w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Prawo reprezentowania spółki jawnej
Podczas gdy w spółce komandytowej prawo reprezentowania spółki, co do zasady, przysługuje tylko komplementariuszom, w spółce jawnej prawo reprezentowania spółki służy zasadniczo każdemu z jej wspólników. Umowa spółki jawnej może jednak przewidywać reprezentację łączną dwu, kilku lub wszystkich wspólników albo reprezentację łączną z prokurentem. Umowa spółki jawnej może też przewidzieć, że oznaczony wspólnik lub wspólnicy są wyłączeni od reprezentowania spółki. Takie wyłączenie reprezentacji nie ma jednak skutku wobec osób trzecich, a tylko w stosunkach wewnętrznych spółki.
Prawo prowadzenia spraw spółki jawnej
W spółce komandytowej komandytariusz, co do zasady, nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki. Natomiast w spółce jawnej prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki ma każdy ze wspólników. Wspólnicy spółki jawnej mogą jednak – w umowie spółki lub na mocy późniejszej uchwały – powierzyć prowadzenie spraw spółki tylko jednemu lub kilku ze swojego grona. W takim przypadku pozostali wspólnicy zostaną wyłączeni od prowadzenia spraw spółki.
Forma umowy spółki jawnej
W odróżnieniu od umowy spółki komandytowej, która wymaga formy aktu notarialnego, w przypadku umowy spółki jawnej i jej późniejszych zmian wystarczy zachowanie zwykłej formy pisemnej.
Firma spółki jawnej
Tym co różni spółkę jawną od spółki komandytowej jest też firma (nazwa) spółki. W przypadku spółki komandytowej firma powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa” (w skrócie „sp. k.”). Natomiast nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki komandytowej. Jeśli nazwisko lub firma (nazwa) komandytariusza zostanie umieszczona w firmie spółki, to komandytariusz ten będzie odpowiadać za zobowiązania spółki tak jak komplementariusz.
Z kolei w przypadku spółki jawnej wymagane jest, aby firma (nazwa) spółki zawierała nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna” (w skrócie „sp. j.”).
Księgowość spółki jawnej
Jeśli wspólnikami spółki jawnej są wyłącznie osoby fizyczne, a przychód netto za poprzedni rok obrotowy był niższy niż równowartość w złotych kwoty 2 milionów euro nie ma konieczności prowadzenia pełnej księgowości (ksiąg rachunkowych). Wystarczy tzw. uproszczona księgowość, czyli prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Spółka jawna a spółka komandytowa – różnie i podobieństwa
Zarówno spółka komandytowa, jak i spółka jawna zaliczane są do spółek osobowych. Choć każda z tych spółek ma swoją specyfikę, to jednak można też wskazać liczne podobieństwa:
➤ zarówno spółka komandytowa, jak i spółka jawna prowadzą przedsiębiorstwo pod własną firmą i mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania oraz pozywać i być pozywane. W obrocie gospodarczym spółki te działają we własnym imieniu i posiadają własny majątek (odrębny od majątków wspólników);
➤ podobnie jak w przypadku spółki komandytowej, zmiana postanowień umowy spółki jawnej wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej;
➤ tak samo jak w spółce komandytowej, ogół praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi;
➤ w spółkach tych nie ma określonego minimalnego wkładu do spółki, a wkładem wspólnika może być świadczenie pieniężne (gotówka, przelew) i/lub świadczenie o charakterze niepieniężnym, czyli tzw. aport;
➤ zarówno w spółce komandytowej, jak i w spółce jawnej istnieje możliwość wypłaty w trakcie roku zaliczek na poczet zysku, a wspólnicy mają swobodę dysponowania zyskiem spółki;
➤ w obu spółkach podobnie wygląda proces rozwiązania i likwidacji spółki, a także możliwe jest rozwiązanie spółki bez prowadzenia procedury likwidacji.
Opodatkowanie dochodu wspólnika spółki jawnej
Do końca 2020 roku zasady opodatkowania dochodów wspólników spółek jawnych są takie same, jak zasady opodatkowania wspólników spółek komandytowych. Ani spółka jawna, ani spółka komandytowa nie są obecnie podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Na gruncie CIT spółki te są transparentne. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają natomiast wspólnicy tych spółek.
Jeśli zmiany zapowiedziane niedawno przez Ministerstwo Finansów wejdą w życie, już w 2021 r. wszystkie spółki komandytowe zostaną objęte CIT. A zatem zyski wypracowane przez spółkę komandytową wypłacane wspólnikom będą opodatkowane dwukrotnie – najpierw na poziomie spółki, a następnie na poziomie wspólnika.
Aktualizacja: Wskutek listopadowej nowelizacji ustawy o CIT kwestia opodatkowania spółek komandytowych została przesądzona. Więcej na ten temat piszemy tu → Spółki komandytowe objęte CIT.
Natomiast w przypadku spółek jawnych podstawową zasadą opodatkowania dochodów pozostanie jednokrotne opodatkowanie na poziomie wspólników. Dwukrotne opodatkowanie dotyczyć będzie tylko tych spółek jawnych, w których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, a spółka nie złoży przed rozpoczęciem roku podatkowego przewidzianej w przepisach informacji o podatnikach podatku PIT i CIT, posiadających bezpośrednio lub pośrednio prawa do udziału w zysku tej spółki.
Piszemy o tym w artykule → Objęcie niektórych spółek jawnych CIT w 2021 roku.
Partner w Szymała Zaremba Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. p. Wpisana na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych we Wrocławiu. Posiada także uprawnienia doradcy podatkowego. Specjalizacje: prawo spółek i M&A, prawo kontraktów, prawo podatkowe. Zajmuje się również prowadzeniem mediacji w sporach między przedsiębiorcami.
✉ mz@szymalazaremba.pl