Zmiany przepisów w ustawie Prawo pocztowe wprowadziły możliwość doręczenia przesyłek rejestrowanych (listów poleconych) poprzez pozostawienie ich w skrzynce na listy, bez konieczności pokwitowania odbioru. Taki sposób doręczania korespondencji z pewnością ułatwia doręczenie listu adresatowi, ponieważ eliminuje bezpośredni kontakt listonosza z osobą odbierającą list (ograniczenie styczności z osobą potencjalnie zarażoną COVID-19). Z drugiej jednak strony nadawca przesyłki poleconej w takiej sytuacji nie będzie w stanie ustalić dokładnej daty odbioru listu. Zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłki rejestrowanej nie będzie bowiem zawierało podpisu osoby, która odebrała list polecony, oraz daty doręczenia. Niniejszy artykuł ma na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy doręczenie listu poleconego z urzędu skarbowego do skrzynki na listy jest skuteczne w postępowaniu podatkowym?
Czy list polecony może być wrzucony do skrzynki na listy ze skutkiem doręczenia?
Podstawą prawną doręczenia przez listonosza przesyłki rejestrowanej (listu poleconego) do skrzynki pocztowej adresata jest art. 37 ust. 4a ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe:
Art.37 ust. 4a Prawa pocztowego
W stanach nadzwyczajnych lub w przypadku wystąpienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, przesyłka listowa będąca przesyłką rejestrowaną może być także wydana ze skutkiem doręczenia adresatowi do jego oddawczej skrzynki pocztowej. Nie dotyczy to przesyłek wysyłanych do ani wysyłanych przez:1) Sądy i Trybunały;
2) prokuraturę i inne organy ścigania;
3) komornika sądowego.
Art. 37 ust. 4a Prawa pocztowego przewiduje zatem możliwość pozostawiania listów poleconych przez listonosza w skrzynce oddawczej listu poleconego w przypadku, gdy adresat nie złożył w ogóle wniosku o doręczanie mu listów poleconych do jego oddawczej skrzynki pocztowej (bez pokwitowania). Przepis ten przewiduje jednocześnie, że tego – nazwijmy to – uproszczonego sposobu doręczania listu poleconego do skrzynki na listy nie stosuje się wobec korespondencji nadanej przez sądy, trybunały, prokuraturę, inne organy ścigania oraz komorników sądowych.
Czy urząd skarbowy może doręczyć list polecony bez pokwitowania odbioru?
Gdyby – opierając się wyłącznie na treści art. 37 ust. 4a Prawa pocztowego – spróbować odpowiedzieć na pytanie, czy urząd skarbowy może doręczyć adresatowi list polecony zawierający np. decyzję podatkową bezpośrednio do skrzynki pocztowej, bez pokwitowania na zwrotnym potwierdzeniu odbioru ze skutkiem doręczenia, to odpowiedź mogłaby być pozytywna. I takie właśnie odpowiedzi (wskazówki) najczęściej można znaleźć, gdy informacji na ten temat szuka się w internecie, co oznacza, że ich autorzy poprzestają wyłącznie na treści art. 37 ust. 4a prawa pocztowego. Moim zdaniem, jest to jednak błąd.
Relacja pomiędzy przepisami Ordynacji podatkowej i Prawa pocztowego
Kluczowe znaczenie dla udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy korespondencja wysłana przez urząd skarbowy w trakcie postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej została skutecznie doręczona adresatowi w przypadku, gdy doręczyciel pozostawił list polecony w oddawczej skrzynce adresata bez pokwitowania odbioru, ma art. 37 ust. 3 Prawa pocztowego.
Art. 37 ust. 3 Prawa pocztowego
Przepisy ust. 2, 4a i 4b nie naruszają przepisów innych ustaw dotyczących sposobu, zasad i trybu doręczeń.
Z art. 37 ust. 3 Prawa pocztowego wywieść można normę prawną, która ogranicza możliwość stosowania art. 37 ust. 4a oraz 4b Prawa pocztowego (pozostawienie listu poleconego w skrzynce pocztowej adresata) w odniesieniu do doręczeń przesyłek rejestrowanych, które uregulowane zostały w innych ustawach. Przepisy Prawa pocztowego dotyczące sposobu doręczania listów poleconych nie mogą bowiem naruszać regulacji dotyczących doręczania przesyłek rejestrowanych przewidzianych w innych ustawach, w tym np. Ordynacji podatkowej. W Prawie pocztowym uregulowane zostały zasady doręczania przesyłek pocztowych, które stosuje się wtedy, gdy sposobu, zasad i trybu doręczania przesyłek poleconych nie regulują przepisy innych ustaw, w tym przepisy Ordynacji podatkowej.
Wyrok NSA z dnia 1.2.2011 r., II FSK 1410/09:
O ile więc pomiędzy zasadami wynikającymi z k.p.a., a zasadami wynikającymi z ustawy z 2003 r. – Prawo pocztowe zachodziłaby nieusuwalna sprzeczność (Prawo pocztowe “naruszałoby” zasady k.p.a., w ten sposób, że daną kwestię rozstrzygałoby inaczej), to w takim przypadku k.p.a. uznać należałoby za wyłączną regulację dotycząca doręczeń – regulację wykluczającą zastosowanie zasad z Prawa pocztowego.
Obowiązek doręczenia listu poleconego za pokwitowaniem w trakcie postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej
Pisma w postępowaniu podatkowym lub w trakcie kontroli podatkowej organ podatkowy powinien doręczać adresatowi zgodnie z przepisami dotyczącymi doręczeń, które zawarte zostały w art. 144 – 154c Ordynacji podatkowej. Przepisy Ordynacji podatkowej nie przewidują możliwości doręczenia przesyłki rejestrowanej bez pokwitowania jej odbioru.
W art. 144 § 1 Ordynacji podatkowej ustawodawca przewidział, że organ podatkowy doręcza pismo za pokwitowaniem. Dopełnieniem tej regulacji jest art. 152 § 1 Ordynacji podatkowej, który przewiduje bezwzględny wymóg, aby pokwitowanie odbioru przesyłki zawierało podpis odbierającego list oraz datę doręczenia przesyłki.
Przepisy Ordynacji podatkowej nie przewidują więc możliwości doręczenia przesyłki rejestrowanej bez pokwitowania odbioru przez odbierającego. Z tego też powodu pozostawienie w skrzynce pocztowej adresata listu poleconego, który nadany został przez organ podatkowy w trakcie postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej nie może być uznane za skuteczne doręczenie przesyłki rejestrowanej, ponieważ narusza art. 144 § 1 oraz art. 152 § 1 Ordynacji podatkowej.
Konsekwencje doręczenia listu poleconego do skrzynki pocztowej
Organ podatkowy dokonując doręczenia pisma w postępowaniu podatkowym za pomocą operatora pocztowego odpowiada za jego błędy na zasadzie ryzyka.
Wyrok NSA z dnia 27.05.2010 r., II FSK 237/09:
Organ dokonujący doręczenia w rozumieniu art. 144 Ordynacji podatkowej, który w tym zakresie wyręcza się osobami trzecimi, przejmuje odpowiedzialność za ich działania na zasadzie ryzyka przez co fakt, że nie ma on wpływu na działania tych osób (instytucji) nie ma jakiegokolwiek znaczenia dla oceny prawidłowości doręczenia.
W przypadku, gdy przesyłka polecona zawiera np. decyzję podatkową, a listonosz pozostawił list polecony w skrzynce pocztowej, organ podatkowy na podstawie zwrotnego potwierdzenia odbioru nie będzie w stanie ustalić, kto i kiedy odebrał decyzję. Taki stan rzeczy powodować może, że w wielu sprawach sądy administracyjne uznawać będą skargi podatników za zasadne. Nie jest bowiem możliwe na gruncie przepisów Ordynacji podatkowej skuteczne doręczenie decyzji podatkowej poprzez wrzucenie jej do skrzynki pocztowej adresata, pomimo tego, że ustawodawca w wyliczeniu zawartym w art. 37 ust. 4a Prawa pocztowego nie wymienił organów podatkowych jako tych podmiotów, od których listy polecone muszą być odbierane za pokwitowaniem.
Zasady dotyczące doręczeń przewidziane w Ordynacji podatkowej nie mogą być modyfikowane przez przepisy Prawa pocztowego. Jeżeli więc w art. 144 § 1 Ordynacji podatkowej ustawodawca przewidział doręczanie pism za pokwitowaniem, precyzując w art. 152 § 1 co oznacza owo pokwitowanie, przepisy Prawa pocztowego nie mogą naruszać w tym względzie reguł wynikających z Ordynacji podatkowej.
Urząd skarbowy oraz urząd celno-skarbowy jako finansowe organy postępowania przygotowawczego
Naczelnik urzędu skarbowego oraz naczelnik urzędu celno-skarbowego mogą być organami postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. Te same organy mogą więc prowadzić postępowanie podatkowe oraz postępowanie karno-skarbowe. Artykuł art. 37 ust. 4a pkt 2 Prawa pocztowego wymienia “inne organy ścigania” jako te podmioty, od których korespondencja powinna zostać odebrana zawsze za pokwitowaniem odbioru. Z własnego doświadczenia wiem, że listonosze nie są świadomi tego, że korespondencja, której nadawcą jest urząd skarbowy albo urząd celno-skarbowy może pochodzić od “innego organu ścigania“, błędnie przyjmując, że pismo wysłane zostało przez organ prowadzący kontrolę podatkową lub postępowanie podatkowe.
✉ msz@szymalazaremba.pl
- Ewidencja IP Box - 12/04/2023
- Opłata od skargi kasacyjnej do NSA - 27/03/2023
- Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki z o.o. - 14/02/2023