w kategorii Prawo karne skarbowe

Kary za przestępstwa skarbowePrawo karne skarbowe przewiduje trzy rodzaje kar w związku z popełnieniem przestępstwa skarbowego. Są to: kara grzywny, kara ograniczenia wolności oraz kara pozbawienia wolności. Poniżej przedstawię podstawowe informacje dotyczące zasad obowiązujących przy stosowaniu kar w sprawach karnych skarbowych.

Kary za przestępstwa skarbowe a prymat kar wolnościowych

W sprawach karnych skarbowych poprzez odesłanie przewidziane w art. 20 § 2 KKS, odpowiednie zastosowanie znajdzie art. 58 § 1 KK.

Jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, a przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd orzeka karę pozbawienia wolności tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.

Przepis ten ustanawia prymat kar wolnościowych, gdy ustawowe zagrożenie za dane przestępstwo nie przekracza kary 5 lat pozbawienia wolności. W przypadku przestępstw skarbowych maksymalne zagrożenie ustawowe wynosi 5 lat pozbawienia wolności (art. 27 § 1 KKS). Zasada prymatu kar wolnościowych będzie dotyczyła wszystkich przestępstw skarbowych, które zagrożone są różnymi rodzajowo karami, w tym jedną z tych alternatywnych kar jest kara pozbawienia wolności. Wyłącznie, gdy kara grzywny albo kara ograniczenia wolności przewidziana za popełnienie danego przestępstwa skarbowego nie spełni swojego celu, możliwe będzie wymierzenie kary pozbawienia wolności.

Gdy za dane przestępstwo skarbowe, którego zagrożenie ustawowe przewiduje alternatywnie karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności, sąd I instancji wymierzy karę pozbawienia wolności, wyjaśnienie motywów niestosowania zasady prymatu kary wolnościowej powinno znaleźć się w uzasadnieniu wyroku. Przedmiotowy obowiązek sądu pierwszej instancji wynika z art. 424 § 2 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS:

W uzasadnieniu wyroku należy ponadto przytoczyć okoliczności, które sąd miał na względzie przy wymiarze kary, a zwłaszcza przy zastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia kary, środków zabezpieczających oraz przy innych rozstrzygnięciach zawartych w wyroku.

Kara grzywny

Kara grzywny za przestępstwo skarbowe wymierzana jest w stawkach dziennych. Proces ten przebiega dwuetapowo. W pierwszym etapie sąd ustala ilość stawek dziennych. W drugim etapie ustalana jest wysokość stawki dziennej.

Górna oraz dolna granica ilości stawek dziennych wynika z art. 23 § 1 KKS. Najniższa liczba stawek dziennych wynosi 10, najwyższa – 720.

Przy określaniu ilości stawek dziennych sąd kieruje się wytycznymi wynikającymi z art. 12 KKS oraz art. 13 KKS:

[art. 12 § 2 KKS]

Sąd wymierza karę, środek karny lub inny środek według swego uznania, w granicach przewidzianych przez kodeks bacząc, aby ich dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które mają one osiągnąć w stosunku do sprawcy, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

[art. 13 § 1 KKS]

Wymierzając karę, środek karny lub inny środek, sąd uwzględnia w szczególności rodzaj i rozmiar ujemnych następstw czynu zabronionego, rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na sprawcy obowiązku finansowego, jego motywację i sposób zachowania się, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem czynu zabronionego i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza gdy czynił starania o zapobieżenie uszczupleniu należności publicznoprawnej lub o jej późniejsze wyrównanie.

Wysokość stawki dziennej

W drugim etapie, sąd ustala wysokość stawki dziennej, kierując się kryteriami przewidzianymi w art. 23 § 3 KKS:

[art. 23 § 3 KKS]

Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.

Minimalne wynagrodzenie w 2017 r. wynosi 2000 zł. Mnożąc najniższą ilość stawek dziennych przez najniższą wysokość jednej stawki dziennej uzyskamy dolną granicę kary grzywny przewidzianą za popełnienie przestępstwa skarbowego: 10 x (1/30 x 2000 zł) = 666 zł. Mnożąc najwyższą ilość stawek dziennych przez najwyższą wysokość jednej stawki dziennej otrzymamy górną granicę kary grzywny: 720 x (400 x 2000 zł) = 576 000 000 zł. Rozpiętość kwotowa grzywny jest więc spora.

Kara ograniczenia wolności

Kara ograniczenia wolności przewidziana została wyłącznie przy jednym przestępstwie karnym skarbowym, tj. przy nielegalnej sprzedaży losów:

[art. 110 KKS]

Kto, nie będąc do tego uprawnionym, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej trudni się sprzedażą losów lub innych dowodów udziału w grze losowej, zakładzie wzajemnym lub grze na automacie, podlega karze grzywny do 360 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności, albo obu tym karom łącznie.

Nie oznacza to jednak, że kara ograniczenia wolności będzie rzadko orzekana w procesie karnym skarbowym. Na podstawie art. 26 § 1 KKS, sąd karny ma możliwość wymierzenia kary ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności przewidzianej za dane przestępstwo skarbowe. Ograniczenia owej “zamiany” przewidziane w art. 26 § 3 KKS, są stosunkowo wąskie, co oznacza, że w praktyce w większości przypadków sąd może (ale nie musi) wykorzystać możliwość wymierzenia kary ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności.

[art. 26 § 1 KKS]

Jeżeli przestępstwo skarbowe jest zagrożone karą pozbawienia wolności, sąd może orzec zamiast niej karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny wymieniony w art. 22 § 2 pkt 2-6…

Wymierzając karę ograniczenia wolności za przestępstwo skarbowe, w związku z którym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej i tej wymagalnej należności nie uiszczono, sąd określa także obowiązek uiszczenia jej w całości w wyznaczonym terminie (art. 26 § 2 KKS). Uzupełnieniem regulacji nakładającej obowiązek uiszczenia w całości uszczuplonej należności publicznoprawnej jest art. 188 KKS. Brak uiszczenia uszczuplonej należności publicznoprawnej w wyznaczonym terminie zrównuje on w skutkach z niewykonywaniem kary ograniczenia wolności.

[art. 188 KKS]

W razie skazania sprawcy na karę ograniczenia wolności za przestępstwo skarbowe, w związku z którym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, uchylaniem się skazanego od odbywania kary ograniczenia wolności jest również nieuiszczenie tej wymagalnej należności w wyznaczonym terminie.

Granice kary ograniczenia wolności

Granice kary ograniczenia wolności, poprzez odesłanie przewidziane w art. 26 § 4 KKS, znajdziemy w art. 34 § 1 kodeksu karnego. Kara ograniczenia wolności za popełnienie przestępstwa skarbowego wynosi od 1 miesiąca do 2 lat. Wymierza się ją w miesiącach i latach. Kara ograniczenia wolności polega na wykonaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne. Sąd zamiast tego może orzec o potrąceniu od 10% do 25% z wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny.

Odbywając karę ograniczenia wolności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu. Ma on również obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Kara pozbawienia wolności

Kara pozbawienia wolności w KKS została uregulowana nad wyraz skąpo. Tej właśnie kary dotyczy jedna jednostka redakcyjna, która określa możliwy ustawowy jej wymiar – art. 27 KKS. Oczywiście pozostałe elementy konstytuujące zasady odpowiedzialności karnej zostały przez ustawodawcę ustanowione, ale szukać ich należy zarówno w KKS, jak i w KK. Odesłanie do przepisów KK znajdziemy w art. 20 § 2 KKS.

W KKS uregulowane zostały następujące kwestie: umyślność/nieumyślonść czynu zabronionego (art. 4 KKS), granica wieku odpowiedzialności karnej (art. 5 KKS), czyn ciągły (art. 6 KKS), zbieg przepisów (art. 7 KKS), zbieg przestępstwa skarbowego z przestępstwem powszechnym (art. 8 KKS), błąd co do znamion czynu zabronionego (art. 10 § 1 KKS), błąd co do okoliczności wyłączającej bezprawność (art. 10 § 3 KKS), błąd co do karalności czynu zabronionego (art. 10 § 4 KKS), niepoczytalność (art. 11 KKS), popełnienie przestępstwa w warunkach recydywy (art. 42 KKS).

W KK zostały zaś określone takie zagadnienia jak: odpowiedzialność za pomocnictwo i podżeganie (art. 18 § 2 i 3 KK), zagrożenie karą za podżeganie i pełnomocnictwo (art. 19 KK), indywidualizacja odpowiedzialności sprawcy czynu zabronionego (art. 20 KK), akcesoryjność odpowiedzialności (art. 22 KK), czynny żal współdziałającego (art. 23 KK), odpowiedzialności karna za prowokację (art. 24 KK), kara łączna (art. 85 KK).

Kara pozbawienia wolności za popełnienie przestępstwa skarbowego trwa najkrócej 5 dni, najdłużej – 5 lat. Wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach (art. 27 § 1 KKS). Wspomniane wcześniej odesłania przewidziane w art. 20 § 2 KKS umożliwia m.in. stosowanie w sprawach karnych skarbowych warunkowe umorzenie postępowania karnego skarbowego, a także warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności.

Kary za przestępstwa skarbowe a wyrok nakazowy

W sprawach karnych skarbowych wyrokiem nakazowym oskarżonemu wymierzona możne zostać wyłącznie kara grzywny albo kara ograniczenia wolności. Ilość stawek dziennych, która może być orzeczona wyrokiem nakazowym została ograniczona do 200 stawek (art. 23 § 2 KKS). Skazanie wyrokiem nakazowym na karę pozbawienia wolności nie jest możliwe. Zakaz ten dotyczy również orzeczenia w wyroku nakazowym kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania (zob. wyrok SN z 17.05.2011 r., III KK 117/11, wyrok SN z 26.11.2008 r., IV KK 244/08).

Art. 108 ustawy o VAT

Pustymi fakturami określa się faktury, które nie odzwierciedlają w rzeczywistości wykonania danej czynności opodatkowanej podatkiem VAT. Innymi słowy pusta faktura to faktura, która wyłącznie formalnie potwierdza określoną czynność opodatkowaną VAT, np. świadczenie usługi lub dostawę towarów, które w rzeczywistości nie zostały w ogóle wykonane albo zostały wykonane, ale przez inne podmioty od wymienionych na fakturze.

Wywiad skarbowy

Przepisy dotyczące wywiadu skarbowego, po reformie wprowadzającej Krajową Administrację Skarbową (KAS), umieszczono w rozdziale 5 ustawy o KAS pod tytułem: „Szczególne uprawnienia organów Krajowej Administracji Skarbowej oraz funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej”.

Karuzela podatkowa

Karuzela podatkowa jest zorganizowaną strukturą, mającą na celu uzyskanie korzyści majątkowych poprzez nienależne zaniżenie zobowiązań podatkowych w podatku VAT albo nienależny zwrot różnicy podatku VAT.

Sankcje w VAT

Przywrócenie sankcji w podatku VAT – zdaniem projektodawcy – ma na celu uszczelnienie systemu podatku VAT poprzez eliminację oszustw i nadużyć w tym podatku. Ma także działać prewencyjnie, uświadamiając podatnikom znaczenie poprawnego wypełniania deklaracji w podatku VAT.

Adwokat. Partner w Szymała Zaremba Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. p. Wpisany na listę adwokatów prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu. Specjalizacje: prawo podatkowe, postępowanie podatkowe, prawo karne skarbowe, postępowanie sądowoadministracyjne, egzekucja administracyjna.
msz@szymalazaremba.pl
Marek Szymała