w kategorii Podatek VAT

Likwidacja działalności a VATW dzisiejszym artykule chciałbym poruszyć temat powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT przy likwidacji działalności gospodarczej. Nie wiem ilu przedsiębiorców w Polsce ma świadomość tego zagadnienia, a ilu z nich w ogóle nie zdaje sobie z tego sprawy. Z całą pewnością warto jednak poświęcić kilka słów, aby przybliżyć najważniejsze kwestie związane ze skutkami w VAT zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej.

Kogo dotyczy VAT przy likwidacji działalności gospodarczej?

Po pierwsze, opodatkowanie w VAT w związku z zaprzestaniem wykonywania działalności gospodarczej dotyczy wyłącznie podatników VAT czynnych. Problem naliczenia VAT-u w związku z likwidacją działalności gospodarczej nie dotyczy w ogóle podatników VAT zwolnionych.

Po drugie, skutki likwidacji działalności w VAT dotyczą zarówno podatników, którzy zajmowali się sprzedażą towarów, jak i podatników, którzy zajmowali się wyłącznie świadczeniem usług. Jeżeli podatnik prowadził działalność gospodarczą, która polegała wyłącznie na świadczeniu usług np. doradztwo podatkowe lub prawne, powstanie obowiązku podatkowego związanego z likwidacją działalności gospodarczej będzie dotyczyło tych towarów, które podatnik nabył na cele związane z wykonywaniem działalności opodatkowanej, np. komputer, samochód firmowy, wyposażenie biura.

Po trzecie, skutki podatkowe likwidacji działalności gospodarczej w VAT oceniać należny z punktu widzenia dwóch grup podatników. Do pierwszej z nich należą:

1) osoby fizyczne (jednoosobowa działalność gospodarcza),
2) spółki cywilne,
3) osobowe spółki prawa handlowego (spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne).

Obowiązki podatkowe w VAT powstałe w wyniku likwidacji działalności gospodarczej tych podatników analizować należy w kontekście art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Do drugiej grupy należą: spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne. Analizę skutków w podatku VAT likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej przeprowadzać należy z uwzględnieniem art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT.

Likwidacja spółki z o.o. – skutki w VAT

Nieodpłatne przekazanie towarów należących do majątku likwidowanej spółki z o.o. jej wspólnikom stanowić będzie dostawę towarów, a więc czynność opodatkowaną w VAT, jeżeli w stosunku do tych towarów likwidowanej spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W przypadku likwidacji spółki z o.o. pozostały majątek spółki po spłacie wszystkich zobowiązań zostaje przekazany nieodpłatnie we władanie jej wspólnikom. Przekazanie wspólnikowi majątku likwidowanej spółki z o.o. stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 2 ustawy o VAT bez względu na to, czy wspólnik ten jest osobą prawną czy też osobą fizyczną, a także niezależnie od tego czy majątek ten będzie w przyszłości wykorzystywany przez wspólnika do prowadzenia działalności gospodarczej albo przeznaczony zostanie na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą.

Oczywiście przy tego rodzaju dostawie towarów nadal obowiązują zwolnienia przedmiotowe oraz podmiotowe w VAT, a także wyłączenie przepisów ustawy o VAT dla określonej kategorii czynności. Aktualne pozostają więc zwolnienia przewidziane w art. 43 ust. 1 ustawy o VAT, w tym w szczególności obejmujące zwolnienie z VAT dostawy terenów niezabudowanych (art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT), dostawy budynków (art. 43 ust. 1 pkt 10- 10a ustawy o VAT). Do czynności wyłączonej spod opodatkowania w VAT zaliczyć należy nieodpłatne przekazanie wspólnikom majątku likwidowanej spółki kapitałowej w postaci przedsiębiorstwa albo zorganizowanej części przedsiębiorstwa (art. 6 pkt 1 ustawy o VAT).

Likwidacja spółki z o.o. – podatek VAT

Aby doszło do uznania czynności nieodpłatnego przekazania wspólnikom towarów w ramach likwidacji spółki z o.o. za czynność zrównaną z odpłatną dostawą towarów, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:
– dokonującym nieodpłatnego przekazania jest podatnik podatku od towarów i usług,
– przekazane przez podatnika towary należą do jego przedsiębiorstwa,
– przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest towar, w stosunku do którego podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy jego nabyciu,
– nieodpłatne przekazanie towarów nie podlega zwolnieniu albo wyłączeniu z VAT.

Likwidacja spółki z o.o. a zwrot VAT

Legitymowanym do zwrotu różnicy podatku VAT jest wyłącznie likwidowana spółka z o.o., w imieniu której działa likwidator. Nie jest legitymowanym do występowania o zwrot podatku VAT wspólnik zlikwidowanej spółki. Z chwilą wykreślenia z rejestru przedsiębiorców spółka z o.o. zostaje rozwiązana i traci swój byt prawny. Z tego powodu zgłoszenie żądania zwrotu VAT, zakończenie postępowania podatkowego w tym zakresie oraz faktyczny zwrot różnicy podatku VAT na rachunek likwidowanej spółki musi nastąpić przed złożeniem przez likwidatora wniosku o wykreślenie spółki z o.o. z KRS.

Likwidacja spółki kapitałowej VATWyrok WSA w Warszawie z dnia 05.12.2013 r. III SA/Wa 1439/13:
Skarżący, jako jedyny wspólnik zlikwidowanej spółki z o.o., nie posiadał legitymacji do występowania jako strona postępowania w sprawie zwrotu nadwyżki podatku VAT. Odmowa wszczęcia postępowania podatkowego w zakresie zwrotu podatku VAT jedynemu wspólnikowi zlikwidowanej spółki z o.o. znajduje oparcie w obowiązujących przepisach prawa.

Likwidacja jednoosobowej działalności gospodarczej, spółki osobowej albo spółki cywilnej

Jak już wcześniej wspomniałem skutki likwidacji działalności gospodarczej w VAT oceniać należy odrębnie dla likwidacji spółek kapitałowych oraz likwidacji działalności prowadzonej przez osoby fizyczne, spółki cywilne, osobowe spółki prawa handlowego. Te dwie grupy podlegają innym zasadom opodatkowania przy likwidacji działalności gospodarczej. Zatrzymanie przez wspólników rozwiązanej spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej (np. spółki jawnej) towarów znajdujących się na jej stanie na dzień likwidacji, podlega opodatkowaniu na podstawie art. 14 ust. 1 i 4 ustawy o VAT, natomiast przekazanie wspólnikom towarów w wyniku likwidacji spółki kapitałowej podlega opodatkowaniu na podstawie art. 7 ust. 2 u.p.t.u.

Poniżej przedstawione opracowanie dotyczy wyłącznie skutków w VAT likwidacji działalności przez osoby fizyczne, spółki cywilne oraz osobowe spółki prawa handlowego (np. spółki jawnej).

Co podlega podatkowi VAT przy likwidacji jednoosobowej działalności gospodarczej albo spółki osobowej?

Opodatkowaniu VAT podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów. Opodatkowanie w VAT w związku z likwidacją działalności gospodarczej dotyczy wyłącznie tych towarów, w stosunku do których przysługiwało podatnikowi prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Muszą to być więc towary, które zostały nabyte przez podatnika w celu wykorzystania ich do wykonywania czynności opodatkowanych w VAT (art. 86 ust 1 ustawy VAT). Towary nabyte przez podatnika wprawdzie w celu wykorzystania ich w prowadzeniu działalności gospodarczej, jednak takiej działalności, która jest zwolniona z VAT, np. nauczanie języków obcych, usługi w zakresie opieki medycznej, przy likwidacji działalności gospodarczej nie będą podlegały „owatowaniu”, ponieważ podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.

Kiedy powstanie obowiązek podatkowy VAT w związku z likwidacją jednoosobowej działalności gospodarczej?

Obowiązek podatkowy w VAT w przypadku likwidacji działalności gospodarczej powstaje w dniu rozwiązania spółki albo zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu przez osobę fizyczną. Podatnik VAT czynny ma obowiązek poinformowania właściwego naczelnika urzędu skarbowego o zaprzestaniu wykonywania czynności opodatkowanych (art. 96 ust. 6 ustawy o VAT). Zgłoszenie to jest podstawą do wykreślenia podatnika z rejestru VAT.

Podatnik, który zawiesił działalność gospodarczą

Rzeczą oczywistą jest to, że podatnik, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej nie wykonuje czynności podlegających podatkowi VAT. Wobec tego, czy także on musi „owatować” towary, które zakupił wcześniej, wobec których przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku naliczonego? Odpowiedź na to pytanie znajduje się w art. 14 ust. 3 ustawy o VAT. Podatnik, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie podlega temu opodatkowaniu. Podatek ten dotyczy więc wyłącznie definitywnego zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu w VAT oraz sytuacji, w której podatnik VAT czynny przez okres co najmniej 10 miesięcy nie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu (art. 14 ust. 3 ustawy o VAT).

Spis z natury inaczej remanent końcowy

Podstawą do ustalenia jakie towary podlegają opodatkowaniu w VAT w związku z zaprzestaniem wykonywania działalności gospodarczej jest spis z natury (remanent końcowy). Podatnicy są obowiązani sporządzić spis z natury towarów na dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Wyrok WSA w Krakowie z dnia 6.10.2016, I SA/Kr 756/16:

Jeżeli rozwiązanie spółki z mocy prawa nastąpiło równocześnie z powstaniem obowiązku podatkowego z tytułu sporządzenia remanentu likwidacyjnego, to obowiązek podatkowy z tego tytułu nadal ciąży na podatniku, którym – zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT – jest spółka cywilna.

Podstawa opodatkowania VAT przy likwidacji jednoosobowej działalności gospodarczej albo spółki osobowej

Podstawą opodatkowania jest wartość towarów wynikająca z remanentu końcowego. Z uwagi na to, że pomiędzy nabyciem towaru a datą likwidacji działalności gospodarczej minąć może długi okres, najważniejszym pytaniem, jakie postawi sobie podatnik, będzie to z jakiej daty przyjąć należy wartość towaru? Z daty zakupu czy z daty likwidacji działalności? Cena towaru w chwili likwidacji działalności może bowiem znacznie różnić się od ceny towaru w chwili jego zakupu albo wytworzenia. Odpowiedz na zadane pytanie wynika z art. 29a ust. 2 ustawy o VAT. Ceny towarów w spisie z natury przyjmuje się z dnia nabycia albo wytworzenia towaru, a nie z dnia likwidacji działalności gospodarczej.

Zwolnienie podatkowe byłych wspólników rozwiązanej spółki dotyczące towarów objętych spisem z natury

Ustawa o VAT przewiduje, że dostawa towarów uprzednio należących do spółki przez wspólników rozwiązanej spółki, jest zwolniona z VAT przez 12 miesięcy, pod warunkiem rozliczenia podatku VAT wynikającego ze spisu z natury.

Wyrok NSA z dnia 3.03.2015, I FSK 640/14:

Stosownie do art. 14 ust. 7 ustawy o VAT, dostawa towarów dokonywana przez byłych wspólników spółek – cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej – oraz przez osoby fizyczne, które zaprzestały prowadzenia działalności, której przedmiotem są towary objęte spisem z natury, podlega zwolnieniu od podatku przez okres 12 miesięcy od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu – pod warunkiem rozliczenia podatku od towarów objętych spisem z natury.

Wyrok WSA w Lublinie z dnia 14.01.2015 r., I SA/Lu 742/14:

Sam fakt zaprzestania działalności (wykonywania czynności opodatkowanych) przez podatnika podatku VAT nie wpływa automatycznie na obowiązek podatkowy w oparciu o art. 14 VAT. Obowiązek likwidacyjny VAT nie ciąży na podatniku posiadającym osobowość prawną, zaprzestającym działalności w wyniku likwidacji lub upadłości.

Odwrócony VAT

Czym jest, kogo obejmuje i na jakich zasadach działa odwrócony VAT? Jak rozliczyć podatek należy przy odwróconym VAT? Czy faktura wystawiona przez podatnika VAT powinna zawierać zwrot “odwrotne obciążenie”?

Rozwiązanie spółki z o.o. bez likwidacji

Rozwiązanie spółki z o.o. bez likwidacji to sytuacja wyjątkowa. W przypadku spółek z o.o. zasadą jest bowiem prowadzenie postępowania likwidacyjnego. Wspólnicy właściwie w każdym momencie mogą podjąć uchwałę o rozwiązaniu spółki i otwarciu jej likwidacji. Natomiast rozwiązanie sp. z o.o. z pominięciem likwidacji nie zależy od woli wspólników, lecz jest skutkiem działania sądu rejestrowego. Kiedy sąd może rozwiązać spółkę z o.o. bez likwidacji? Jak przebiega postępowanie w tej sprawie?

Sprzedaż gruntu a VAT – kiedy sprzedaż prywatna a kiedy obrót profesjonalny?

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: kiedy sprzedaż gruntu (nieruchomości gruntowej) będzie stanowiła odpłatną dostawę towarów opodatkowaną w VAT, zaś w jakich sytuacjach sprzedaż ta nie będzie podlegała VAT?

Protokół badania ksiąg podatkowych

Organy podatkowe, chcąc wymierzyć podatnikowi w decyzji kwotę podatku w innej wysokości niż kwota wykazana w zeznaniu podatkowym, mają obowiązek przeprowadzić postępowanie w zakresie nieuznania ksiąg podatkowych za dowód w postępowaniu podatkowym z powodu ich nierzetelności lub wadliwości.

Adwokat. Partner w Szymała Zaremba Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. p. Wpisany na listę adwokatów prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu. Specjalizacje: prawo podatkowe, postępowanie podatkowe, prawo karne skarbowe, postępowanie sądowoadministracyjne, egzekucja administracyjna.
msz@szymalazaremba.pl
Marek Szymała