Jedną z istotnych rzeczy dla podatnika czynnego VAT jest okresowe rozliczenie tego podatku z urzędem skarbowym wraz ze złożeniem deklaracji podatkowej VAT-7. W celu wyjaśnienia na czym polega metoda kasowa VAT, należałoby w pierwszej kolejności w kilku słowach omówić zasady obliczenia zobowiązania podatkowego w VAT.
Podatek należny i podatek naliczony
Prowadząc działalność gospodarczą podatnik VAT czynny z jednej strony otrzymuje od swoich kontrahentów faktury zakupowe, które dokumentują zakupu towarów albo usług. Z drugiej strony sprzedając towary albo świadcząc usługi wystawia on nabywcom faktury sprzedażowe. Z racji tego, że sprzedaż towarów powinna przynosić zysk, cena sprzedaży netto powinna być wyższa od ceny netto zakupu tego towaru. Do ceny sprzedaży doliczyć należy podatek VAT. To samo dotyczy nabycia rzeczy. W cenie nabycia zawarty jest podatek VAT, który dla nabywcy stanowi podatek naliczony.
Metoda memoriałowa w VAT
Przy prostym założeniu, że w danym okresie rozliczeniowym np. miesiącu, podatnik VAT czynny nabył wyłącznie jedną rzecz i sprzedał ją również w tym okresie, będzie on zobowiązany do zapłaty za ten okres rozliczeniowy podatku, który stanowić będzie różnicę pomiędzy podatkiem VAT należnym (z faktury sprzedażowej), a podatkiem VAT naliczonym (z faktury zakupowej). Na potrzeby tego przykładu zakładam, że nie wystąpi u podatnika VAT nadwyżka (różnica) podatku naliczonego nad należnym z poprzednich okresów rozliczeniowych. Gdyby taka nadwyżka wystąpiła podatnik będzie mógł zmniejszyć podatek do zapłaty o ową nadwyżkę z poprzednich okresów rozliczeniowych.
Metoda memoriałowa rozliczenia podatku VAT polega na tym, że obowiązek zapłaty podatku na rachunek urzędu skarbowego jest całkowicie niezależny od tego czy podatnik otrzymał za sprzedany towar (świadczoną usługę) zapłatę ceny. Jeżeli nabywca nie płaci w terminie faktur i zwleka z zapłatą za towar, podatnik VAT i tak musi rozliczyć podatek VAT za dany okres rozliczeniowy i uiścić podatek na rachunek właściwego urzędu skarbowego.
Metoda kasowa VAT
Metoda kasowa VAT pozwala podatnikowi VAT czynnemu na uzależnienie zapłaty podatku na rachunek urzędu skarbowego od tego, czy jego kontrahent zapłacił mu za sprzedany towar. Wynika to z tego, że obowiązek podatkowy w VAT z tytułu dokonanej sprzedaży powstaje dopiero w momencie zapłaty za towar przez nabywcę.
Jeżeli nabywcą towaru jest podatnik VAT czynny obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych na jego rzecz dostaw towarów i świadczenia usług, powstaje z dniem otrzymania całości lub części zapłaty (art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).
Jeżeli nabywcą towaru nie jest podatnik VAT czynny (np. konsument, podatnik VAT zwolniony) obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych na jego rzecz dostaw towarów i świadczenia usług, powstaje z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180 dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT).
Kto może korzystać z metody kasowej w VAT?
Po pierwsze, z metody kasowej VAT może korzystać wyłącznie podatnik VAT czynny. Podatnicy VAT zwolnieni nie składają w ogóle deklaracji okresowych oraz nie rozliczają się z podatku VAT. Robią to wyłącznie podatnicy VAT czynni.
Po drugie, z metody kasowej VAT mogą skorzystać wyłącznie podatnicy VAT czynni, którzy są małymi podatnikami albo rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej (pod pewnymi warunkami).
Mały podatnik
Małym podatnikiem w VAT jest podatnik podatku od towarów i usług, u którego wartość sprzedaży wraz z kwotą podatku nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym 1 200 000 euro (art. 2 pkt 25 lit. a ustawy o VAT).
Niższy pułap sprzedaży ustawodawca przewidział dla tych podatników, którzy prowadzą przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzają funduszami inwestycyjnymi, zarządzają alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, są agentami, zleceniobiorcami lub innymi osobami świadczącymi usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu. Dla tych podatników sprzedaż nie może w poprzednim roku podatkowym przekroczyć 45 000 euro (art. 2 pkt 25 lit. b ustawy o VAT).
W sytuacji, gdy podatnik VAT spełnia powyższe kryterium małego podatnika, może on wybrać metodę kasową w VAT.
Podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej
Podmiot rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej może skorzystać z metody kasowej VAT pod warunkiem, że przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, kwot określonych w art. 2 pkt 25 ustawy o VAT (art. 104 ust. 1 ustawy o VAT). Będą to więc dwie kwoty, w zależności od przedmiotu prowadzonej działalności gospodarczej – albo 1 200 000 euro w skali całego roku albo 45 000 euro w skali całego roku.
Zakładając, że podatnik VAT rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej 1 października bieżącego roku, aby mógł on przyjąć metodę kasową, musi on przewidywać, że jego sprzedaż wraz z podatkiem nie może do końca roku (31 grudnia) przekroczyć 300 000 euro (1 200 000 euro : 4 = 300 000 euro).
Na marginesie warto wspomnieć o tym, że podatnik rozpoczynający w danym roku podatkowym działalność gospodarczą nie jest małym podatnikiem VAT. Nie spełnia on jednego z kryterium ustawowego przewidzianego w art. 2 pkt 25 ustawy o VAT, tzn. nie prowadził w poprzednim roku sprzedaży. Z tego względu korzystać on może z metody kasowej w VAT na podstawie przepisu szczególnego – art. 104 ust. 1 ustawy o VAT, lecz nie na podstawie art. 21 ustawy o VAT. Gdyby podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej był małym podatnikiem, art. 104 ust. 1 ustawy o VAT byłby całkowicie zbędny.
Tego rodzaju błąd pojawił się np. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 15.09.2015 r., IPPP2/4512-608/15-2/RR. Samo rozstrzygnięcie interpretacji jest prawidłowe (podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą pod pewnymi warunkami może przyjąć metodę kasową VAT), ale uzasadnienie w części jest błędne (podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą nie jest małym podatnikiem).
Konieczność powiadomienia urzędu skarbowego o wyborze metody kasowej
Warunkiem koniecznym dla korzystania przez podatnika VAT czynnego z metody kasowej jest zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego na piśmie o tym, że zamierza korzystać z tej właśnie metody. Należy podkreślić, że zawiadomienie to bezwzględnie musi był złożone na piśmie. Zawiadomienie to podatnik VAT powinien złożyć w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował metodę kasową.
Utrata prawa do stosowania metody kasowej w VAT
Podatnik VAT utraci prawo do rozliczania podatku VAT metodą kasową jeżeli wartość sprzedaży w trakcie roku podatkowego przekroczy próg (w zależności od przedmiotu prowadzonej działalności gospodarczej) – 1 200 000 euro albo 45 000 euro (patrz uwagi wcześniejsze). Utrata prawa do rozliczania się metodą kasową nastąpi począwszy od rozliczenia za miesiąc przypadający po kwartale, w którym przekroczy wyżej wymienioną wartość sprzedaży (art. 21 ust. 4 ustawy o VAT).
Konieczność zamieszczenia informacji o metodzie kasowej na fakturze
Wybierając rozliczenie metodą kasową podatnik VAT powinien pamiętać o tym, aby na fakturze, którą wystawia dla nabywcy towaru, znalazły się wyrazy „METODA KASOWA”. Obowiązek dodania tych słów na fakturze VAT wynika z art. 106e ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT.
Odliczenie podatku naliczonego z faktury wystawionej przez podatnika rozliczającego się metodą kasową
Dla nabywcy towaru informacja zamieszczona na fakturze o tym, że sprzedający rozlicza się metodą kasową, jest niezwykle istotna. Dopiero z momentem zapłaty za fakturę kupujący nabędzie prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z tej faktury. Wynika to wprost z art. 86 ust. 10 ustawy o VAT:
[Art. 86 ust. 10 ustawy o VAT]Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy.
Obowiązek podatkowy w odniesieniu do towarów nabytych od podatnika VAT – który wybrał metodę kasową – powstaje z dniem otrzymania przez niego całości lub części zapłaty. Z tego też względu nie jest możliwe odliczenie podatku naliczonego wyłącznie na podstawie faktury zakupowej otrzymanej od podatnika rozliczającego się metodą kasową. Drugim warunkiem, który musi zostać spełniony, jest zapłata za towar.
Odliczenie podatku naliczonego przez podatnika rozliczającego się metodą kasową
Prawo do odliczenia podatku naliczonego u podatnika rozliczającego się metodą kasową uzależnione jest od zapłaty przez niego za zakupione towary. Zależność ta przewidziana została w art. 86 ust. 10e ustawy o VAT:
[Art. 86 ust. 10e ustawy o VAT]Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w odniesieniu do nabytych przez małego podatnika towarów i usług, w okresie stosowania przez niego metody kasowej, powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał zapłaty za te towary i usługi.
✉ msz@szymalazaremba.pl
- Ewidencja IP Box - 12/04/2023
- Opłata od skargi kasacyjnej do NSA - 27/03/2023
- Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki z o.o. - 14/02/2023