w kategorii Podatek od nieruchomości

Czy spółka cywilna jest podatnikiem podatku od nieruchomościCzy spółka cywilna jest podatnikiem podatku od nieruchomości, czy wspólnicy takiej spółki – kwestia ta była przedmiotem rozbieżnych rozstrzygnięć sądów administracyjnych. Istniejące na tym tle wątpliwości stały się przyczyną podjęcia uchwały w składzie 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (uchwała NSA z 13 marca 2017 roku, sygnatura II FPS 5/16).

Kto płaci podatek od nieruchomości spółka cywilna czy jej wspólnicy?

W kwestii tego, kto jest podatnikiem podatku od nieruchomości (spółka cywilna czy jej wspólnicy), w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowane były dwa stanowiska:

Zgodnie z pierwszym stanowiskiem podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy.

Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 25 kwietnia 2008 roku wydanych w sprawach o sygnaturach: II FSK 226/07, II FSK 227/07, II FSK 228/07 i II FSK 229/07 (przy czym wyroki te nie zapadły jednomyślnie – jeden z sędziów zgłosił zdanie odrębne).

W uzasadnieniach tych wyroków NSA wskazał, że w art. 3 ust. 1 i art. 6 ust. 9 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych mowa jest o ”jednostkach organizacyjnych, w tym spółkach nieposiadających osobowości prawnej”, a nie o ”wspólnikach spółki cywilnej” lub ”wspólnikach spółki niemającej osobowości prawnej”:

Znając i tworząc prawo podatkowe oraz posiadając wiedzę i świadomość w przedmiocie unormowań prawa cywilnego dotyczących spółki cywilnej i – w ich kontekście – własności, współwłasności czy posiadania, ustawodawca, konstruując normy (z) art. 3 ust. 1 i art. 6 ust. 9 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, mógł posłużyć się znaczącym pojęciowo sformułowaniem ”wspólnicy spółki cywilnej” lub ”wspólnicy spółki niemającej osobowości prawnej”, czego jednak nie uczynił, stanowiąc jednoznacznie o ”jednostkach organizacyjnych, w tym spółkach nieposiadających osobowości prawnej” i obejmując tym zakresem regulacji niewątpliwie również spółki cywilne, jako spółki osobowe nie posiadające osobowości prawnej.

W myśl drugiego stanowiska podatnikiem podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej, a nie sama spółka.

Pogląd taki wyrażony został na przykład w postanowieniu NSA z 16 grudnia 2014 roku wydanym w sprawie o sygnaturze II FSK 2985/12:

W przypadku nieruchomości wniesionej do spółki cywilnej obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości spoczywa, stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (…), na poszczególnych wspólnikach (współwłaścicielach nieruchomości), a nie na spółce cywilnej jako jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej. Jedynie bowiem wspólnicy spółki cywilnej mogą być właścicielami, użytkownikami wieczystymi lub posiadaczami nieruchomości, a zatem tylko oni mogą być podatnikami podatku od nieruchomości.

Uchwała 7 sędziów NSA – podatnikiem podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej

Wątpliwości dotyczące tego, czy podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, czy wspólnicy takiej spółki stały się przyczyną podjęcia 13 marca 2017 roku uchwały w składzie 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygnatura II FPS 5/16). Zgodnie z uchwałą:

W świetle art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych podatnikiem podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej, a nie spółka cywilna.

Przyjrzyjmy się argumentacji przedstawionej przez NSA w uzasadnieniu tej uchwały.

Istota spółki cywilnej w świetle prawa cywilnego

W pierwszej kolejności NSA zwrócił uwagę na istotę prawną spółki cywilnej, wskazując, że jest ona konstrukcją regulowaną przepisami kodeksu cywilnego. Na gruncie przepisów kodeksu cywilnego spółka cywilna jest wyłącznie umową, na podstawie której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu. W polskim  systemie prawym spółka cywilna nie ma osobowości prawnej ani zdolności prawnej (nie ma statusu tzw. ułomnej osoby prawnej). Spółka taka nie jest także przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.

Spółka cywilna nie stanowi zatem samodzielnego podmiotu prawa i nie ma własnego mienia. Podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej. Nabywane prawa i zaciągane zobowiązania wchodzą do wspólnego majątku wspólników, stanowiącego ich współwłasność łączną.

Spółka cywilna na gruncie prawa podatkowego

W uzasadnieniu uchwały NSA wskazał, że o ile na gruncie prawa cywilnego nie budzi wątpliwości teza o braku zdolności prawnej spółki cywilnej, o tyle w pewnych sytuacjach konstrukcja ta jest odmiennie postrzegana w prawie podatkowym. W szczególności NSA zwrócił uwagę, że:

1) zgodnie z art. 7 § 1 Ordynacji podatkowej podatnikiem jest m.in. jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu;

2) w dotychczasowym orzecznictwie spółka cywilna była w zasadzie dość jednolicie traktowana jako jednostka organizacyjna (np. wyrok NSA z 20 grudnia 2005 roku, sygnatura II FSK 98/05; uchwała składu 7 sędziów NSA z 5 listopada 2001 roku, sygnatura FPS 6/01; wyrok NSA z 9 maja 2003 roku, sygnatura III SA 2738/01);

3) o tym, że ustawodawca przewidywał możliwość traktowania spółki cywilnej jako podatnika w rozumieniu art. 7 § 1 Ordynacji podatkowej świadczy choćby art. 115 § 1 Ordynacji podatkowej, który przewiduje odpowiedzialność podatkową wspólnika spółki cywilnej (solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki);

4) w dotychczasowym orzecznictwie NSA przyjmowano, że w przypadku podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego podatnikiem jest spółka cywilna, a nie wspólnicy tej spółki (uchwała składu 7 sędziów NSA w z 30 stycznia 2017 roku, sygnatura I FPS 5/16);

5) wreszcie w niektórych ustawach podatkowych prawodawca wprost przesądził o prawnopodatkowej zdolności spółek cywilnych (np. w ustawie z 2 marca 2012 roku o podatku od wydobycia niektórych kopalin czy w ustawie z 25 lipca 2014 roku o specjalnym podatku węglowodorowym.

Definicja podatnika podatku od nieruchomości na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych

NSA uznał, że spółkę cywilną można zaliczyć do kategorii ”jednostek organizacyjnych, w tym spółek nieposiadających osobowości prawnej”. Sąd wskazał jednak, że nie przesądza to jeszcze o możliwości uznania spółki cywilnej za podatnika podatku od nieruchomości. Na gruncie podatku od nieruchomości podatnikiem jest bowiem jedynie taki podmiot, który spełnia łącznie zarówno przesłanki podmiotowe, jak i przedmiotowe określone w art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Warunkiem przypisania spółce nieposiadającej osobowości prawnej statusu podatnika podatku od nieruchomości jest wystąpienie więzi prawnej takiej spółki z nieruchomością w postaci:

1) prawa własności (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych);

2) posiadania samoistnego (art. 3 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy);

3) użytkowania wieczystego (art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy) albo

4) posiadania w warunkach określonych w art. 3 ust. 1 pkt 4 tej ustawy.

NSA słusznie zwrócił uwagę, że kategorie takie, jak prawo własności, użytkowanie wieczyste, posiadanie zależne i samoistne, a także obrót tymi prawami oraz zdolność do dokonywania czynności prawnych w tym zakresie, powinny być oceniane na podstawie przepisów prawa cywilnego. Ustawy podatkowe nie zawierają bowiem w tym zakresie uregulowań odmiennych od przyjętych na gruncie prawa cywilnego.

W przypadku spółki cywilnej nie budzi wątpliwości, że nie może ona we własnym imieniu nabywać praw, w tym własności nieruchomości i innych praw rzeczowych, a także praw obligacyjnych (np. zawierać we własnym imieniu umowy najmu). W konsekwencji zatem spółka cywilna – w świetle art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych – nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości. Obowiązek podatkowy w tym podatku ciąży solidarnie na wszystkich wspólnikach spółki cywilnej.

Wspólnicy spółki cywilnej jako podatnicy podatku od nieruchomości

W zależności od tego, czy wspólnikami spółki cywilnej są wyłącznie osoby fizyczne, czy też zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości powstaje w sposób następujący:

1) Jeżeli podatnikiem jest osoba fizyczna (jako wspólnik spółki cywilnej), organ podatkowy wydaje decyzję ustalającą podatek od nieruchomości w stosunku do każdego ze wspólników. Podatek jest płatny w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminach do: 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.

2) w przypadku gdy wspólnikami spółki cywilnej są zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne (albo inne jednostki wymienione w art. 6 ust. 9 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych), zastosowanie znajdzie regulacja art. 6 ust. 11 ww. ustawy. Przepis ten przewiduje, że jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu osób fizycznych oraz osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub spółek nieposiadających osobowości prawnej, z wyjątkiem osób tworzących wspólnotę mieszkaniową, osoby fizyczne składają deklarację na podatek od nieruchomości oraz opłacają podatek na zasadach obowiązujących osoby prawne.

Czy spółka cywilna jest podatnikiem podatku od nieruchomości?

Konkludując – spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości. Podatnikiem podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej.

Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę z o.o.

Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę z o.o. to decyzja, z którą na pewnym etapie rozwoju firmy mierzy się wielu przedsiębiorców. Jest rzeczą zrozumiałą, że podjęcie tej decyzji nie zawsze jest łatwe i rodzi wiele pytań. Jakie korzyści może dać przekształcenie spółki cywilnej w sp. z o.o.? Jak przebiega proces przekształcenia? Ile trwa i z jakimi kosztami się wiąże?

Czy sprzedaż nieruchomości podlega VAT?

Odpowiedź na pytanie: czy sprzedaż nieruchomości podlega VAT? – jest z pewnością ważna dla osób zastawiających się nad zakupem nieruchomości. Przed dokonaniem zakupu nieruchomości podatnik powinien posiadać minimum wiedzy na temat konsekwencji podatkowych związanych z tym zakupem.

Kontrola krzyżowa – kiedy może być prowadzona?

Podjęta przez NSA uchwała w składzie siedmiu sędziów z 24.10.2016 r., I FPS 3/16, przesądziła o tym, że przeprowadzenie kontroli krzyżowej możliwe jest wyłącznie w podczas prowadzenia kontroli podatkowej albo postępowania podatkowego.

Podzielona płatność VAT

Na czym dokładnie polega split payment VAT? Co to jest rachunek VAT i kto może przelać na niego pieniądze? Czy podatnik VAT decydujący się na rozliczenie w systemie split payment może swobodnie dysponować środkami zgromadzonymi na rachunku VAT?

Radca prawny. Partner w Szymała Zaremba Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. p. Wpisana na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych we Wrocławiu. Zajmuje się w szczególności prawną obsługą spółek oraz sporządza i opiniuje umowy handlowe.
mz@szymalazaremba.pl
Marzena Zaremba