Obowiązujące przepisy przewidują różne przyczyny i sposoby rozwiązania spółki z o.o. Kwestie te reguluje nie tylko Kodeks spółek handlowych, ale też np. ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. W poniższym artykule wyjaśniamy, jakie przyczyny mogą być podstawą rozwiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i jakie są sposoby zakończenia działalności spółki.
Jakie mogą być przyczyny rozwiązania spółki z o.o.?
Podstawą rozwiązania spółki z o.o. mogą być następujące przyczyny:
1) przyczyny wskazane w umowie spółki,
2) uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę,
3) ogłoszenie upadłości spółki,
4) postanowienie sądu rejestrowego o rozwiązaniu spółki z powodu braków wskazanych w KSH,
5) wyrok sądu gospodarczego o rozwiązaniu spółki z o.o.,
6) postanowienie sądu rejestrowego o rozwiązaniu spółki wydane na podstawie ustawy o KRS,
7) podział spółki lub połączenie z inną spółką,
8) inne przyczyny przewidziane w przepisach prawa.
Przyczyny rozwiązania spółki z o.o. przewidziane w umowie spółki
W umowie spółki z o.o. wspólnicy mogą określić przyczyny, których wystąpienie spowoduje rozwiązanie spółki. Zakres swobody wspólników w tym zakresie jest dość duży. Najczęściej w umowach spółek z ograniczoną odpowiedzialnością można spotkać klauzule przewidujące rozwiązanie spółki ze względu na następujące przyczyny:
1) upływ czasu, na który zawiązano spółkę,
2) utratę koncesji w sytuacji, gdy wspólnicy założyli spółkę wyłącznie w celu prowadzenia działalności koncesjonowanej,
3) brak osiągnięcia zysku założonego w umowie spółki,
4) śmierć wspólnika,
5) osiągnięcie celu wskazanego w umowie spółki (np. zakończenie realizowanej przez spółkę inwestycji),
6) poniesienie przez spółkę straty w określonej wysokości.
Jeżeli wystąpi przyczyna umowna, rozwiązanie spółki następuje automatycznie (czyli bez konieczności podejmowania przez wspólników uchwały).
Uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki
Kolejna przyczyna rozwiązania spółki z o.o. to podjęcie odpowiedniej uchwały przez wspólników. Uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna być umieszczona w protokole mającym formę aktu notarialnego. Wymóg ten nie dotyczy jednak spółki założonej przez system S24. Uchwałę o rozwiązaniu spółki założonej przez system S24 można bowiem podjąć w tym systemie, wypełniając odpowiedni wzorzec. Taką e-uchwałę wszyscy wspólnicy powinni podpisać kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi, podpisami zaufanymi lub podpisami osobistymi.
Co do zasady, podjęcie przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki wymaga większości 2/3 głosów. Umowa spółki może jednak przewidywać surowsze warunki podjęcia takiej uchwały (np. wymóg jednomyślności). Wymóg co najmniej 2/3 głosów nie obowiązuje też, jeśli uchwała zapada na zgromadzeniu wspólników zwołanym z powodu tzw. podbilansowej sytuacji spółki. Chodzi o sytuację przewidzianą przez art. 233 KSH:
Jeżeli bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowego oraz połowę kapitału zakładowego, zarząd jest zobowiązany niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki.
W takim przypadku do powzięcia uchwały wystarczy bezwzględna większość głosów, chyba że umowa spółki przewiduje inną większość (łagodniejszą lub surowszą).
Uchwała wspólników o przeniesieniu siedziby spółki za granicę
Uchwała wspólników o przeniesieniu siedziby spółki z o.o. za granicę musi być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza. Nie zawsze jednak podjęcie takiej uchwały będzie skutkować rozwiązaniem spółki. Do rozwiązania spółki bowiem nie dojdzie, jeśli siedziba spółki zostanie przeniesiona do innego niż Polska państwa UE lub EOG, a prawo tego państwa to dopuszcza.
Ogłoszenie upadłości spółki
Kolejną przyczyną rozwiązania spółki z o.o. jest wydanie przez sąd upadłościowy postanowienia o upadłości spółki. Wydanie takiego postanowienia wymaga uprzedniego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Od chwili ogłoszenia upadłości spółka przechodzi w stan upadłości, przy czym nie powoduje to jej automatycznego rozwiązania. Skutek ten nastąpi dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego.
Rozwiązanie spółki przez sąd rejestrowy z powodu braków wskazanych w KSH
Z kolei sąd rejestrowy może rozwiązać wpisaną do KRS spółkę z o.o. na podstawie art. 21 Kodeksu spółek handlowych, jeżeli:
1) nie zawarto umowy spółki,
2) określony w umowie przedmiot działalności spółki jest sprzeczny z prawem,
3) umowa spółki nie zawiera postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działalności, kapitału zakładowego lub wkładów,
4) wszystkie osoby zawierające umowę spółki w chwili jej zawierania nie miały zdolności do czynności prawnych.
Z powodu tych braków sąd rejestrowy nie ma jednak prawa rozwiązać spółki, jeśli od wpisania jej do KRS minęło 5 lat.
Rozwiązanie spółki z o.o. wyrokiem sądu gospodarczego
Podstawą rozwiązania spółki z o.o. może być też prawomocny wyrok sądu uwzględniający powództwo o rozwiązanie spółki. Z takim powództwem wystąpić może wspólnik lub członek organu spółki (np. członek zarządu). Jego podstawą jest art. 271 pkt 1 KSH. Piszemy o tym w artykule → Pozew o rozwiązanie spółki z o.o.
Rozwiązanie spółki z o.o. przez sąd rejestrowy na podstawie ustawy o KRS
Kolejny sądowy tryb rozwiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przewiduje ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Na podstawie tej ustawy sąd rejestrowy wszczyna z urzędu postępowanie o rozwiązanie spółki z o.o. bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego w następujących sytuacjach:
1) sąd upadłościowy – oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości lub umarzając postępowanie upadłościowe – stwierdzi, że zgromadzony w sprawie materiał daje podstawę do rozwiązania spółki bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego,
2) oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe z uwagi na to, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,
3) sąd rejestrowy wydał postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego lub jego umorzeniu,
4) mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za dwa kolejne lata obrotowe,
5) mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków wskazanych w przepisach ustawy o KRS.
Jeśli w wyniku przeprowadzonego postępowania sąd uzna, że zachodzą przesłanki do rozwiązania spółki bez likwidacji, wyda odpowiednie postanowienie i wykreśli spółkę z KRS. Więcej na ten temat → Rozwiązanie spółki z o.o. bez likwidacji
Podział spółki lub połączenie z inną spółką
Warto też wiedzieć, że spółka z o.o. może przestać istnieć w wyniku podziału lub połączenia spółek. Skutkiem tych procesów jest bowiem rozwiązanie bez likwidacji – odpowiednio – spółki dzielonej lub spółki przejmowanej albo uczestniczącej w fuzji. We wszystkich tych przypadkach byt prawny spółki ustaje w dniu jej wykreślenia z KRS przez sąd rejestrowy.
Inne przyczyny przewidziane w przepisach prawa
Wśród innych przewidzianych prawem przyczyn rozwiązania spółki z o.o. można wymienić:
1) decyzję Prezesa UOKiK nakazującą rozwiązanie spółki,
2) prawomocny wyrok sądu o rozwiązaniu spółki wydany na żądanie organu państwowego,
3) rozwiązanie spółki przez sąd rejestrowy ze względu na niewykonanie obowiązków przewidzianych w art. 623 § 1 i art. 624 § 1 i 2 KSH.
Kompetencja Prezesa UOKiK do wydania decyzji nakazującej rozwiązanie spółki wynika z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Decyzję można wydać wobec spółki, nad którą inni przedsiębiorcy sprawują wspólną kontrolę, jeżeli spółka powstała wskutek koncentracji sprzecznej z prawem.
Z kolei możliwość wydania przez sąd wyroku o rozwiązaniu spółki z o.o. na żądanie organu państwowego ma obecnie charakter jedynie teoretyczny. KSH przewiduje bowiem, że jeśli działalność spółki z o.o. narusza prawo i zagraża interesowi publicznemu, z powództwem o jej rozwiązanie może wystąpić organ państwowy wskazany w odrębnej ustawie. Aktualnie żadna odrębna ustawa nie wskazuje jednak organu uprawnionego do wystąpienia z takim powództwem.
Przepisy art. 623 § 1 i art. 624 § 1 i 2 KSH nakładały określone obowiązki dostosowawcze na „stare” spółki, założone jeszcze pod rządami Kodeksu handlowego. Naruszenie tych obowiązków dawało sądowi rejestrowemu możliwość wezwania spółki do usunięcia naruszenia w terminie do 6 miesięcy, a w przypadku niezastosowania się do wezwania – możliwość wydania postanowienia o rozwiązaniu spółki.
Sposoby zakończenia działalności spółki z o.o.
Wystąpienie przyczyny rozwiązania spółki z o.o. nie oznacza, że w tym momencie spółka automatycznie przestaje istnieć. W zależności od zaistniałej przyczyny, sposób zakończenia działalności spółki może być różny. Możliwe sposoby zakończenia działalności spółki z o.o. obejmują:
1) przeprowadzenie do końca postępowania upadłościowego i złożenie przez syndyka wniosku o wykreślenie spółki z KRS,
2) rozwiązanie spółki z urzędu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i wykreślenie jej z KRS,
3) rozwiązanie spółki bez likwidacji i wykreślenie jej z KRS w następstwie podziału spółki lub połączenia z inną spółką,
4) przeprowadzenie likwidacji spółki i złożenie przez likwidatorów wniosku o wykreślenie spółki z KRS.
Na przykład ten ostatni tryb znajdzie zastosowanie nie tylko w przypadku podjęcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki, ale także jeśli wystąpi przyczyna przewidziana w umowie spółki albo uprawomocni się wyrok sądu o rozwiązaniu spółki wydany w następstwie powództwa wspólnika lub członka zarządu.
Podsumowanie
Jak widać, przyczyny i sposoby rozwiązania spółki z o.o. mogą być bardzo zróżnicowane. Tylko część z nich jest zależna od woli wspólników. Natomiast pozostałe leżą w gestii innych podmiotów, w szczególności sądu rejestrowego, i mają charakter sankcyjny.
Partner w Szymała Zaremba Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. p. Wpisana na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych we Wrocławiu. Posiada także uprawnienia doradcy podatkowego. Specjalizacje: prawo spółek i M&A, prawo kontraktów, prawo podatkowe. Zajmuje się również prowadzeniem mediacji w sporach między przedsiębiorcami.
✉ mz@szymalazaremba.pl