Postępowanie w przedmiocie przywrócenia terminu według reżimu określonego przepisami Ordynacji podatkowej ma charakter wpadkowy, ponieważ dotyczy tzw. kwestii incydentalnej (ubocznej). Jednakże wynik tej sprawy ma niejednokrotnie ogromne znaczenie dla ochrony praw podatnika. Przywrócenie terminu w postępowaniu podatkowym może nastąpić wyłącznie na wniosek zainteresowanego. Wniosek o przywrócenie terminu stanowi podanie, które – jak każde tego rodzaju pismo w postępowaniu podatkowym – spełniać powinno wymogi ogólne, tzn. zawierać dane wnoszącego pismo, określenie żądania, adres do korespondencji, podpis wnoszącego podanie.
Jakie terminy mogą zostać przywrócone?
Przywrócenie terminu w postępowaniu podatkowym dotyczy wyłącznie tzw. terminów zawitych. Terminami zawitymi są terminy procesowe, w których dokonać należy określonej czynności, np. należy wnieść odwołanie od decyzji podatkowej lub zażalenie na postanowienie. Terminami tymi nie będą terminy prawa podatkowego materialnego, gdyż nie są one przywracalne, np. termin do złożenia deklaracji podatkowej, termin do złożenia JPK_VAT przez podatnika VAT czynnego. Nie mogą zostać przywrócone także terminy adresowane do organów podatkowych, np. termin na rozpatrzenie sprzeciwu przedsiębiorcy w trakcie kontroli podatkowej.
Przesłanki przywrócenia terminu w postępowaniu podatkowym
Przywrócenie terminu przez właściwy organ podatkowy uzależnione jest od spełnienia następujących warunków:
1) wykazania, że doszło do uchybienia terminowi zawitemu;
2) złożenia wniosku o przywrócenie terminu zawitego;
3) uprawdopodobnienia przez zainteresowanego, że uchybienie terminowi nastąpiło bez jego winy;
4) złożenia wniosku o przywrócenie terminu w terminie 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminowi;
5) dopełnienia czynności, która miała zostać wykonana w uchybionym terminie (np. wniesienie odwołania od decyzji albo zażalenia na postanowienie).
Uprawdopodobnienia przez zainteresowanego, że uchybienie terminowi nastąpiło bez jego winy
Dla przywrócenia terminu ustawa wymaga wyłącznie uprawdopodobnienia przez zainteresowanego, że uchybienie terminowi nastąpiło bez jego winy. Okoliczność braku zawinienia nie musi więc być udowodniona, a wystarczy, że zostanie uprawdopodobniona. W tym względzie obniżone są wymagania dowodowe stawiane stronie postępowania, co w żadnym razie nie oznacza, że osoba składająca wniosek o przywrócenie terminu poprzestać może wyłącznie na własnych wyjaśnieniach zawartych w uzasadnieniu wniosku o przywrócenie terminu. Zawsze konieczne będzie „podparcie” tych wyjaśnień dowodami (np. dokumentacją lekarską w przypadku hospitalizacji, zaświadczeniem stacji meteorologicznej w przypadku klęski żywiołowej, zaświadczeniem z urzędu pocztowego w przypadku zamknięcia placówki pocztowej).
Termin na złożenie wniosku o przywrócenie terminu – 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminowi
Po drugie, dniem, od którego liczy się 7-dniowy termin na złożenie wniosku o przywrócenie terminu, jest dzień, w którym strona powzięła wiadomość o uchybieniu terminu. Dotyczy to przypadków, kiedy strona dokonując czynności działała w subiektywnym przeświadczeniu, iż robi to w terminie. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że datą tą, w przypadku uchybienia terminu do wniesienia odwołania, jest data doręczenia postanowienia w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do dokonania tej czynności (np. wyroki NSA z 24.03.1999 r., I SA/Gd 1664/98; wyrok NSA w Lublinie z 10.03.2000 r., I SA/Lu 1524/98; wyrok NSA z 16.06.2009 r., I FSK 373/08).
Dopełnienie czynności, która miała zostać wykonana w uchybionym terminie
Wraz ze złożeniem wniosku o przywrócenie terminu strona powinna dopełnić czynności, która nie została wykonana w uchybionym terminie. Na przykład, jeżeli uchybiony został 14-dniowy termin na wniesienie odwołania od decyzji podatkowej, to składając wniosek o przywrócenie terminu należy dołączyć do niego niezłożone dotychczas odwołanie. Co stanie się jeżeli do wniosku o przywrócenie terminu nie zostanie dołączone odwołanie? Na pytanie, czy za brak formalny wniosku o przywrócenie terminu uznać należy niedołączenie do niego odwołania, odpowiedział NSA w uchwale 7-sędziów z dnia 21 kwietnia 2009 r.:
Uchwała NSA z dnia 21.04.2009 r., II FPS 9/08:
Niedopełnienie obowiązku złożenia odwołania jednocześnie z wnioskiem o przywrócenie terminu jego wniesienia, o którym mowa w art. 162 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), stanowi brak formalny podania. W przypadku jego wystąpienia organ podatkowy właściwy do rozpoznania odwołania powinien wezwać stronę – na podstawie art. 169 § 1 wspomnianej ustawy – do usunięcia braku w terminie 7 dni z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia.
Przywrócenie terminu do wniesienia odwołania a wydanie postanowienia o uchybieniu terminowi do wniesienia odwołania
Wzajemne relacje, jakie mogą występować pomiędzy postępowaniem dotyczącym niedopuszczalności odwołania a postępowaniem z wniosku o przywrócenie terminu w postępowaniu podatkowym łączą istotne dla obydwu tych spraw okoliczności wymagające ustalania. Bieg terminu na wniesienie odwołania rozpoczyna się od doręczenia decyzji. Ustalenie przez organ odwoławczy, że odwołanie zostało złożone po upływie 14-dniowego terminu na jego wniesienie, powoduje konieczność wydania postanowienia o uchybieniu terminowi do wniesienia odwołania. Wymogi logiki i ekonomiki procesowej nakazują przyjąć, że rozpatrzenie sprawy z wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania w trybie art. 162 Ordynacji podatkowej jest na osi czasu etapem następującym po wydaniu postanowienia stwierdzającego uchybienie temu terminowi na podstawie art. 228 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, niezależnie od tego, kiedy ów wniosek został złożony (po wniesieniu odwołania, czy jednocześnie z nim).
Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 13.01.2009 r., I SA/Gl 633/08:
W sytuacji, gdy strona składa odwołanie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia organ odwoławczy w pierwszej kolejności bada, czy uchybienie istotnie wystąpiło i w razie stwierdzenia tego faktu ma obowiązek wydać postanowienie z art. 228 § 1 pkt 2 o.p., przesądzając w ten sposób, istotną w sprawie przywrócenia terminu, kwestię jego uchybienia.
Wyrok WSA w Lublinie z dnia 15.06.2020 r. I SA/Lu 771/19:
W sytuacji stwierdzenia niedoręczenia decyzji w sposób odpowiadający wymogom Ordynacji podatkowej, wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania uznaje się za bezprzedmiotowy a właściwą formą rozstrzygnięcia w tym przedmiocie jest umorzenie postępowania na zasadzie art. 208 § 1 w zw. z art. 219 Ordynacji podatkowej.
Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania a wykonalność ostatecznej decyzji organu pierwszej instancji
Złożenie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia odwołania od decyzji będącej podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego, nie pozbawia decyzji organu pierwszej instancji przymiotu ostateczności i wykonalności. Decyzja ostateczna organu pierwszej instancji może więc być podstawą do wystawienia tytułu wykonawczego i prowadzenia na jego podstawie wobec podatnika postępowania egzekucyjnego w celu wyegzekwowania należności pieniężnej wynikającej z tej decyzji. Dopiero wydanie postanowienia o przywróceniu uchybionego terminu do wniesienia odwołania, które ma charakter konstytutywny, czyni decyzję na powrót decyzja nieostateczną i niewykonalną. Przywrócenie decyzji wymiarowej waloru nieostateczności stanowi przesłankę do umorzenia postępowania egzekucyjnego.
Partner w Szymała Zaremba Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. p. Wpisany na listę adwokatów prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu. Specjalizacje: prawo podatkowe, postępowanie podatkowe, prawo karne skarbowe, postępowanie sądowoadministracyjne, egzekucja administracyjna.
✉ msz@szymalazaremba.pl
- Ewidencja IP Box - 12/04/2023
- Opłata od skargi kasacyjnej do NSA - 27/03/2023
- Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki z o.o. - 14/02/2023