W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim, które nie zawarły tzw. intercyzy, dość często zdarza się, że jeden z małżonków, decydując się na objęcie lub nabycie udziałów w spółce z o.o., przeznacza na ten cel środki pochodzące z majątku wspólnego swojego i współmałżonka. Chodzi o sytuacje, które można zobrazować następującymi przykładami:
Objęcie udziałów w nowo powstałej spółce z o.o. za środki z majątku wspólnego
Pan Piotr postanowił wspólnie ze swoim kolegą – panem Pawłem założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Umowa spółki przewidywała, że każdy z nich obejmie po 100 udziałów w zamian za wkład pieniężny w wysokości 10.000 zł. Pan Piotr, który pozostawał w związku małżeńskim i nie zawarł z żoną tzw. intercyzy, na pokrycie umówionego wkładu przeznaczył środki pieniężne zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym, pochodzące z wynagrodzenia za pracę jego i jego żony.
Objęcie udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym spółki z o.o. za środki z majątku wspólnego
Pani Anna jest jednym z trzech wspólników dynamicznie rozwijającego się startupu prowadzonego w formie spółki z o.o. W związku z rozwojem firmy i potrzebą jej dokapitalizowania wszyscy wspólnicy podjęli uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego. Pani Anna na pokrycie nowo utworzonych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym wniosła aport (wkład niepieniężny) w postaci przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo to objęte było małżeńską wspólnością majątkową. Mąż pani Anny wyraził zgodę na wniesienie przez nią przedsiębiorstwa do spółki, w której była wspólnikiem.
Nabycie udziałów w spółce z o.o. za środki z majątku wspólnego
Pan Andrzej podpisał umowę, na podstawie której kupił 20% udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z branży informatycznej. Zakup udziałów, za wiedzą żony, z którą pozostawał w ustroju ustawowej wspólności majątkowej, sfinansował ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Żona pana Andrzeja nie była stroną umowy zakupu udziałów.
W takich sytuacjach pojawia się pytanie, czy udziały w spółce z o.o. należą do majątku osobistego małżonka, który te udziały nabył lub objął?
Otóż odpowiedź na to pytanie jest przecząca. We wszystkich powyższych przypadkach udziały w spółce z o.o., objęte lub nabyte przez jedno z małżonków w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej ze środków z majątku wspólnego, nie wchodzą w skład majątku osobistego tego małżonka, lecz w skład majątku wspólnego obojga małżonków.
Udziały w spółce z o.o. nabyte za środki z majątku wspólnego – uchwała Sądu Najwyższego (III CZP 32/16)
Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie. W uchwale z dnia 7 lipca 2016 r., III CZP 32/16 , Sąd Najwyższy (SN) stwierdził: ”Jeżeli wkład wniesiony do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy do majątku wspólnego wspólnika i jego małżonka, również udział w spółce objęty przez wspólnika wchodzi w skład tego majątku”. W uzasadnieniu uchwały SN zauważył, że kodeks spółek handlowych nie reguluje problematyki przynależności do majątku wspólnego udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, nabytych za środki z majątku wspólnego. Dlatego sięgnąć trzeba do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), regulujących stosunki majątkowe małżonków, pozostających w ustroju ustawowej wspólności majątkowej. Jak podkreślił SN, art. 33 k.r.o. zawiera zamknięty katalog składników majątków osobistych małżonków. Oznacza to, że do majątków osobistych mogą należeć jedynie te przedmioty, które zostały wyraźnie wymienione w tym przepisie, zaś pozostałe składniki majątkowe wchodzą w skład majątku wspólnego. Ponieważ udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie mieszczą się w katalogu zawartym w art. 33 k.r.o., należy uznać, że wchodzą do majątku wspólnego.
Konsekwencje przynależności udziałów w spółce z o.o. do majątku wspólnego małżonków
W stosunkach wewnętrznych (między małżonkami) konsekwencją przynależności udziałów do majątku wspólnego jest to, że zarówno dochody z udziałów (w szczególności wypłacona przez spółkę dywidenda), jak i środki uzyskane z tytułu zbycia udziałów wejdą do majątku wspólnego.
Przynależność udziałów do majątku wspólnego małżonków nie oznacza natomiast, że współmałżonek automatycznie staje się wspólnikiem spółki. Z perspektywy stosunków zewnętrznych (na linii małżonkowie-spółka) istotne jest to, kto dokonał czynności prawnej, która doprowadziła do nabycia lub objęcia udziałów w spółce z o.o. (czyli np. który z małżonków zawarł umowę spółki albo umowę sprzedaży udziałów).
Partner w Szymała Zaremba Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. p. Wpisana na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych we Wrocławiu. Posiada także uprawnienia doradcy podatkowego. Specjalizacje: prawo spółek i M&A, prawo kontraktów, prawo podatkowe. Zajmuje się również prowadzeniem mediacji w sporach między przedsiębiorcami.
✉ mz@szymalazaremba.pl