Istotą działalności innowacyjnej jest kreatywność i poszukiwanie nowatorskich rozwiązań. Jednocześnie z innowacyjnością związane są ryzyko i niepewność. Firma realizująca projekt badawczo-rozwojowy nie ma gwarancji, że zakończy się on sukcesem. Ze względów technologicznych lub ekonomicznych konieczne może być zawieszenie lub zaniechanie rozpoczętych prac B+R. Jeśli przedsiębiorca poniósł wydatki na działalność badawczo-rozwojową, ale projekt B+R zakończył się niepowodzeniem, to powstaje pytanie, czy wydatki te stanowią koszty kwalifikowane objęte ulgą B+R?
Prowadzenie prac badawczo-rozwojowych jako przesłanka skorzystania z ulgi B+R
Na początek warto w skrócie przypomnieć, co to jest ulga B+R (czyli ulga na działalność badawczo-rozwojową). Mówiąc najogólniej, ulga B+R – podobnie jak preferencja IP Box – to zachęta podatkowa adresowana do firm prowadzących działalność innowacyjną. W ramach tej ulgi przedsiębiorca może odliczyć podwójnie wydatki na działalność badawczo-rozwojową: najpierw uwzględnić je jako koszty uzyskania przychodów, a następnie odliczyć od podstawy opodatkowania (jako tzw. koszty kwalifikowane). Dzięki temu firma ma szansę obniżyć swoje obciążania podatkowe w podatku dochodowym (CIT lub PIT).
Wspomnieć też trzeba, że w ramach ulgi B+R przedsiębiorca może uwzględnić tylko takie koszty poniesione na działalność badawczo-rozwojową, które zostały wymienione w przepisach podatkowych. W katalogu tym mieszczą się np.:
➤ koszty związane z zatrudnieniem,
➤ koszty zakupu materiałów i surowców pozostające w bezpośrednim związku z działalnością badawczo-rozwojową,
➤ wydatki na ekspertyzy, opinie, usługi doradcze,
➤ koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.
Co do zasady, z ulgi B+R firma może z skorzystać w ramach zeznania rocznego.
Wątpliwości odnośnie do korzystania z ulgi B+R w przypadku zawieszenia lub zaniechania prac badawczo-rozwojowych
Projekty innowacyjne mają to do siebie, że nie zawsze kończą się sukcesem. Prowadzenie takich projektów wiąże się w szczególności z ryzykiem, że nowy produkt nie spełni założeń projektowych lub oczekiwań rynku. W konsekwencji zaś przedsiębiorca będzie zmuszony zrezygnować z wprowadzenia go do produkcji.
W związku z tym rodzi się pytanie, czy niepowodzenie projektu oznacza automatycznie, że poniesione w ramach tego projektu koszty prac badawczo-rozwojowych nie mogą być zaliczone do kosztów kwalifikowanych objętych ulgą B+R? Warto zauważyć, że ani ustawa o CIT, ani ustawa o PIT nie uzależniają możliwości uznania wydatków na prace B+R za koszty kwalifikowane oraz prawa do ich odliczenia od pozytywnego zakończenia projektu B+R. Dlatego można bronić stanowiska, że sukces lub niepowodzenie takiego projektu nie powinny mieć wpływu na możliwość skorzystania przez podatnika z ulgi B+R. Dobrą informacją dla przedsiębiorców jest to, że w wydanych dotychczas interpretacjach indywidualnych organy podatkowe potwierdzały takie stanowisko.
Zawieszenie lub zaniechanie prac badawczo-rozwojowych a ulga B+R – interpretacje indywidualne
Omawiane zagadnienie było np. przedmiotem interpretacji indywidualnej z dnia 13 września 2019 r. (0111-KDIB1-3.4010.363.2019.1.MO). Interpretacja ta została wydana na wniosek spółki zajmującej się produkcją urządzeń energoelektronicznych stosowanych do napędu elektrycznego.
Ryzyko niepowodzenia projektów B+R
Z opisu zawartego we wniosku o interpretację wynika, że spółka – w ramach prac nad nowymi produktami – opracowuje projekt wysokosprawnej ładowarki akumulatorów trakcyjnych. Innowacyjny charakter prac projektowych nad ładowarką wiąże się dla spółki z ryzykiem porażki. Praktycznie na każdym etapie tych prac może się bowiem okazać, że ładowarka nie będzie odpowiadać oczekiwaniom rynku. W takim przypadku spółka zmuszona będzie zrezygnować z uruchomienia produkcji seryjnej tego urządzenia.
Równocześnie w ramach działalności B+R spółka pracuje nad rozwojem własnych produktów. Polega to np. na tworzeniu lub wprowadzaniu do produktów nowych typów mikroprocesorów. Prace te mają charakter innowacyjny i prowadzą do powstawania produktów znacząco ulepszonych, które cechuje zaawansowanie technologiczne. Spółka podkreśliła, że prowadzenie tych prac także obarczone jest ryzykiem porażki, gdyż na każdym ich etapie może okazać się, że projektowane rozwiązanie nie spełni założeń projektowych lub nie będzie odpowiadać oczekiwaniom rynku. W takiej sytuacji spółka nie wprowadzi rozwiązania do produkcji.
Wydatki związane z działalnością badawczo-rozwojową
Jak wynika z opisu zawartego we wniosku o interpretację, największym kosztem są dla spółki wydatki na wynagrodzenia osób zatrudnionych na podstawie umów o pracę oraz składki od tych wynagrodzeń. Spółka może też ponosić koszty wynagrodzeń osób współdziałających przy realizacji prac B+R na podstawie umów cywilno-prawnych oraz składek z tytułu tych należności. Ponadto, spółka ponosi wydatki na nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową.
W spółce jest wydzielony dział badawczo-rozwojowy. Niemniej spółka wskazała, że pracownicy, którzy zajmują się pracami B+R w ramach tego działu, mogą też wykonywać inne czynności (np. administracyjne). Z drugiej strony, w pracach badawczo-rozwojowych mogą brać udział również pracownicy, którzy nie przynależą do działu B+R.
W spółce wdrożono system raportowania czasu pracy, w ramach którego rejestrowany jest czas, jaki pracownicy poświęcają na poszczególne prace. Dzięki prowadzonej ewidencji czasu pracy spółka dysponuje danymi pozwalającymi na stwierdzenie, jaka część wydatków ponoszonych na wynagrodzenia oraz pochodne wynagrodzeń pracowników dotyczy działalności B+R, a jaka pozostałej działalności spółki. Wynagrodzenia są alokowane do poszczególnych projektów w odpowiedniej części wynikającej z ewidencji czasu pracy. Równocześnie spółka prowadzi ewidencję projektów, która pozwala na ustalenie wysokości wydatków ponoszonych na projekty związane z pracami badawczo-rozwojowymi.
Możliwość skorzystania z ulgi B+R – wątpliwości spółki
Spółka zapytała, czy ponoszone przez nią koszty związane z działalnością B+R w zakresie, w jakim dotyczą rozpoczętych prac B+R nad danym projektem oraz wydatki poniesione na prace B+R zaniechane z uwagi na niespełnienie założeń projektowych lub oczekiwań rynku, które ujmowane są jako koszty jednorazowo, stanowią koszt kwalifikowany. Wątpliwość spółki dotyczyła też tego, czy koszty takie można odliczyć od podstawy opodatkowania na podstawie art. 18d ust. 1 ustawy o CIT w ramach ulgi badawczo-rozwojowej w zakresie, w jakim nie zostały zwrócone spółce w jakiejkolwiek formie. W ocenie spółki koszty wymienione przez nią w opisie wniosku o interpretację – w zakresie, w jakim nie zostały jej zwrócone w jakiejkolwiek formie – stanowią koszty kwalifikowane podlegające odliczeniu na podstawie art. 18d ust. 1 ustawy o CIT.
Stanowisko Dyrektora KIS
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko spółki za prawidłowe.
W wydanej interpretacji indywidualnej zwrócono uwagę, że możliwość dokonania odliczenia kosztów kwalifikowanych w ramach ulgi badawczo-rozwojowej zależy w pierwszej kolejności od tego, czy koszty te wypełniają definicję kosztów uzyskania przychodów. Dalej zaś organ podatkowy wskazał:
Odnosząc się do wątpliwości związanych z kosztami poniesionymi w związku z pracami nad nowymi produktami, ładowarką i rozwijanymi produktami, uznaną przez organ za działalność badawczo-rozwojową, w zakresie w jakim dotyczą one rozpoczętych prac B+R nad danym projektem oraz wydatków poniesionych na prace B+R zaniechanych z uwagi na niespełnienie założeń projektowych lub oczekiwań rynku należy wskazać, że za koszty kwalifikowane, zgodnie z art. 18d ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.p., uznaje się poniesione w danym miesiącu należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f. oraz sfinansowane przez płatnika składki z tytułu tych należności określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu.
W interpretacji Dyrektor KIS podkreślił, że przepisy podatkowe dają możliwość uznania za koszty kwalifikowane należności z tytułu wynagrodzeń pracownika, który wykonuje prace badawczo-rozwojowe. Jeśli zatem praca świadczona przez pracowników obejmuje obowiązki nie tylko związane z działalnością badawczo-rozwojową, z ulgi B+R wyłączona jest ta część wynagrodzenia i świadczeń wypłaconych pracownikom zajmującym się działalnością badawczo-rozwojową oraz składek określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, która nie jest związana z działalnością B+R.
Negatywny wynik prac B+R a koszty kwalifikowane – linia interpretacyjna organów podatkowych
Stanowisko analogiczne do przedstawionego wyżej Dyrektor KIS zajął też w interpretacji indywidualnej z dnia 2 lipca 2020 r. (0114-KDIP2-1.4010.133.2020.2.JS). Wydano ją na wniosek spółki wchodzącej w skład międzynarodowej grupy kapitałowej, dostarczającej towary i usługi klientom z branży motoryzacyjnej. W opisie zawartym we wniosku o interpretację spółka podała, że prowadzi głównie działalność usługową w zakresie projektowania, testów i rozwoju nowych produktów. Wątpliwości spółki dotyczyły możliwości uznania za koszty kwalifikowane wydatków poniesionych w celu realizacji projektów B+R, które zostały zawieszone lub zaniechane lub których wynik był negatywny. Chodziło zatem o odpowiedź na pytanie, czy w takiej sytuacji wydatki na prace badawczo-rozwojowe mogą stanowić koszty kwalifikowane, o których mowa w art. 18d ust. 2 i 3 ustawy o CIT i mogą zostać odliczone od podstawy opodatkowania na podstawie art. 18d ust. 1 tej ustawy.
W interpretacji Dyrektor KIS zajął następujące stanowisko:
(…) ustawodawca nie wyłączył wydatków poniesionych w celu realizacji Projektów B+R, które zostały zawieszone lub zaniechane lub których wynik był negatywny, z kosztów kwalifikowanych. W przypadku zawieszenia prac, ich zaniechania lub których wynik był negatywny, nie pozbawia zatem spółki prawa do zaliczenia poniesionych kosztów B+R do kosztów kwalifikowanych.
Biorąc pod uwagę powyższe, stwierdzić należy, że w rozpatrywanej sprawie, wydatki spółki związane z pracami B+R, które są/będą zawieszone, zaniechane lub których wynik był/jest/będzie negatywny mogą być uznane za koszty kwalifikowane, o których mowa w art. 18d ust. 2-3 updop.
W tę linię wpisuje się też interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora KIS w dniu 2 lipca 2020 r. (0114-KDIP2-1.4010.248. 2020.2.JS).
Powyższe opracowanie nie stanowi porady prawnej. Każdy stan faktyczny wymaga odrębnej, szczegółowej analizy. Niejednokrotnie, aby rozwiać wątpliwości odnośnie do możliwości stosowania w konkretnym przypadku ulgi B+R, warto złożyć wniosek o interpretację indywidualną. W razie potrzeby Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Szymała Zaremba oferuje pomoc prawną przy sporządzeniu takiego wniosku. Zapraszamy do kontaktu z nami.
✉ mz@szymalazaremba.pl
- Mediacja jako sposób rozwiązania konfliktu wspólników - 12/04/2024
- Uprawnienia kontrolne komandytariusza w spółce komandytowej - 18/03/2024
- Crowdfunding – nowe wymogi i zakazy - 10/11/2023