Zawieszenie postępowania przed sądem administracyjnym należy odróżnić od odroczenia rozprawy. Przesłanki zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego podzielić można na trzy grupy. Pierwsze z nich to te, których wystąpienie zobowiązuje sąd administracyjny do zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego. Druga grupa to przesłanki, których wystąpienie upoważnia, ale nie zobowiązuje sąd administracyjny do zawieszenia postępowania. Trzecia przesłanka to zgodny wniosek stron o zawieszenie postępowania przed sądem administracyjnym.
Obligatoryjne przesłanki zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego
Przesłanki, których wystąpienie zobowiązuje sąd administracyjny do zawieszenia postępowania, to:
1) śmierć strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utrata przez nich zdolności procesowej, utrata przez stronę zdolności sądowej lub utrata przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela;
2) brak piastunów organów jednostki organizacyjnej będącej stroną, które uniemożliwiają jej działanie;
3) strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajdują się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu;
4) w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości;
5) w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu albo Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej;
6) skarga do WSA została wniesiona po wszczęciu nadzwyczajnego postępowania administracyjnego, tj. uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania.
Należy odróżnić przedstawiciela ustawowego strony od pełnomocnika strony. Śmierć przedstawiciela ustawowego strony stanowi obligatoryjną przesłankę do zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego. Śmierć pełnomocnika strony jest przesłanką fakultatywną do zawieszenia postępowania (patrz niżej).
Uchwała NSA z dnia 24.11.2008 r., II FPS 4/08:
Przechodząc do istoty sprawy, trzeba podkreślić, że art. 125 § 1 pkt 1 P.p.s.a. umożliwia sądowi administracyjnemu zawieszenie postępowania, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania sądowoadministracyjnego. Kluczowe w tym przepisie jest słowo “zależy”, według którego jeśli coś zależy od danej sytuacji, to ona decyduje o tym lub ma na to decydujący wpływ (Inny Słownik Języka Polskiego, praca zbiorowa pod red. M. Bańki, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000, tom P-Ż, s. 1231). Nie chodzi przy tym o jakikolwiek wpływ, ale o wpływ przewidziany prawem, a nie na przykład o wpływ wynikający z autorytetu Naczelnego Sądu Administracyjnego. W konsekwencji zawieszenie postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym może nastąpić wtedy, gdy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wydany w innej sprawie ma decydujący wpływ na rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem pierwszej instancji. Chodzi więc o sytuację, w której sąd nie jest władny samodzielnie rozstrzygnąć zagadnienia wstępnego, które powstało lub wyłoniło się w toku postępowania sądowego. Tylko wówczas zawieszenie postępowania może okazać się konieczne (B. Dauter: Zarys metodyki pracy sędziego sądu administracyjnego, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wydanie 1, Warszawa 2008, s. 206).
Przesłanki fakultatywnego zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego
Przesłanki fakultatywne zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego oznaczają, że sąd administracyjny może, ale nie musi zawiesić postępowanie. Obejmują one następujące przypadki:
1) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego, przed Trybunałem Konstytucyjnym lub Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej;
2) jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej;
3) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu;
4) w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście.
Wyrok NSA z 19.03.2019 r., II OSK 1175/17:
Zawieszenie postępowania przed sądem administracyjnym z uwagi na wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego, przed Trybunałem Konstytucyjnym lub Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy sąd orzekający nie jest władny samodzielnie rozstrzygnąć zagadnienia wstępnego, jakie wyłoniło się lub powstało w toku postępowania sądowego. Rozstrzygnięcie tego zagadnienia musi być istotne z punktu widzenia realizacji celu postępowania sądowoadministracyjnego oraz powinno mieć bezpośredni wpływ na wynik tego postępowania.
Postanowienie NSA z dnia 16.10.2018 r., II GSK 843/17:
Zastosowanie przez sąd art. 125 § 1 pkt 1 p.p.s.a. ma charakter fakultatywny. Ocena jego zasadności pozostawiona została do uznania sądu, który wydając postanowienie w tej kwestii powinien rozważyć, czy w danym przypadku celowe jest wstrzymanie biegu sprawy. Nie oznacza to jednak dowolności działania w tej mierze, bowiem dla sądu administracyjnego kwestią wstępną może być wyłącznie takie zagadnienie, którego rozstrzygnięcie jest niezbędne, aby stwierdzić czy zaskarżony akt jest zgodny z prawem.
Skutki zawieszenia postępowania przed sądem administracyjnym
Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żadnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo wstrzymanie wykonania aktu lub czynności. Czynności podejmowane przez strony, a nie dotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero od dnia podjęcia postępowania.
Postanowienie NSA z 13.10.2011 r., II OZ 966/11:
W przypadku obligatoryjnego zawieszenia postępowania nie biegną żadne terminy, ani sądowe ani ustawowe i zaczynają biec dopiero od początku od dnia podjęcia postępowania. Takim terminem będzie m.in. termin do wniesienia skargi kasacyjnej, wynikający z art. 177 § 1 ppsa.
Podjęcie zawieszonego postępowania z urzędu
Sąd administracyjny podejmuje zawieszone postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności:
1) w razie śmierci strony – od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo zarządcy sukcesyjnego w sprawach wynikających z prowadzenia jego przedsiębiorstwa, albo ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku;
2) w razie utraty zdolności sądowej – od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego;
3) w razie braku przedstawiciela ustawowego – od dnia jego ustanowienia;
4) gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania – od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie; sąd może jednak i przedtem, stosownie do okoliczności, podjąć dalsze postępowanie.
5) jeżeli zarządca sukcesyjny, z którego udziałem toczyło się postępowanie, przestał pełnić tę funkcję – od dnia zgłoszenia się lub wskazania kolejnego zarządcy sukcesyjnego;
6) w razie wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego – od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego.
Umorzenie zawieszonego postępowania sądowoadministracyjnego
Sąd z urzędu umorzy zawieszone postępowanie sądowoadministracyjne:
1) jeżeli wniosek o podjęcie postępowania zawieszonego na zgodny wniosek stron albo z powodu braku adresu skarżącego, nie został zgłoszony w ciągu trzech lat od dnia wydania postanowienia o zawieszeniu;
2) w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie trzech lat od dnia wydania postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny;
3) w razie śmierci strony, po upływie pięciu lat od dnia wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania z tej przyczyny.
Umorzenie zawieszonego postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym powoduje uprawomocnienie się orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Postanowienie o zawieszeniu albo podjęciu postępowania
Zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego przez wojewódzki sąd administracyjny albo Naczelny Sąd Administracyjny następuje zawsze w drodze postanowienia. Postanowienie to może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Oczywiście możliwe jest wydanie tego rodzaju postanowienie na rozprawie. Na postanowienie o zawieszeniu postępowania i o odmowie podjęcia postępowania przysługuje zażalenie do NSA, jeżeli postanowienie o zawieszeniu albo o odmowie podjęcia postępowania wydał wojewódzki sąd administracyjny.
Postanowienie NSA z dnia 24.02.2012 r., II OZ 105/12:
Skoro w katalogu postanowień wymienionych w art. 194 § 1 p.p.s.a. nie ma postanowienia, którego przedmiotem jest odmowa zawieszenia postępowania, a jednocześnie prawa do zaskarżenia takiego rozstrzygnięcia nie przewidział ustawodawca również w przepisach szczególnych, to u takie postanowienie jest niezaskarżalne w drodze zażalenia.
✉ msz@szymalazaremba.pl
- Ewidencja IP Box - 12/04/2023
- Opłata od skargi kasacyjnej do NSA - 27/03/2023
- Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki z o.o. - 14/02/2023