Prowadzenie spółki wspólnie z innymi osobami rodzi ryzyko różnych nieporozumień. Nieraz po kilku lub kilkunastu latach owocnej współpracy okazuje się, że wspólnicy mają różne wizje dalszego rozwoju firmy. Jeśli wspólnikom nie uda się osiągnąć konsensusu, istniejące między nimi sprzeczności mogą przerodzić się w trwały konflikt. Często w tym momencie jeden lub kilku wspólników decyduje się wkroczyć na drogę sądową. Tymczasem nie zawsze jest to najlepsze rozwiązanie. Doświadczenie pokazuje bowiem, że w wielu przypadkach skuteczniejszą i bardziej efektywną metodą rozwiązania konfliktu wspólników może być mediacja. W poniższym artykule wyjaśniamy, na czym polega mediacja w sporze między wspólnikami, jakimi zasadami się rządzi i dlaczego to właśnie mediacja dobrze sprawdza się w przypadku konfliktu wspólników.
Na czym polega mediacja w sporze między wspólnikami?
Mediacja w sporze między wspólnikami polega na rozwiązaniu istniejącego sporu w drodze negocjacji prowadzonych przez skonfliktowanych wspólników przy udziale mediatora. Rolę mediatora pełni zaakceptowana przez wspólników osoba trzecia. Podstawowym zadaniem mediatora jest pomoc stronom w osiągnięciu satysfakcjonującego porozumienia, które zakończy istniejący między nimi konflikt. Co ważne, mediator nie ma kompetencji władczych (takich jak sędzia) i nie rozstrzyga, która ze stron ma rację. W przypadku mediacji to wspólnicy są „gospodarzami” sporu i to do nich należy wypracowanie odpowiedniego rozwiązania, które ten spór zakończy.
Jakimi zasadami rządzi się mediacja między skonfliktowanymi wspólnikami?
Jak każda mediacja, także mediacja w sporze między wspólnikami opiera się na kilku podstawowych zasadach.
Dobrowolność
Jedną z kluczowych zasad prowadzenia mediacji jest zasada dobrowolności. Oznacza ona, że skonfliktowani wspólnicy biorą udział w mediacji z własnej woli. Każdy z nich może odmówić przystąpienia do mediacji, jak również może wycofać się z niej na dowolnym etapie. Ponadto żaden z uczestników mediacji nie może być przymuszany do zawarcia porozumienia (ugody) o konkretnej, narzuconej treści. Dobrowolność jest cechą, która odróżnia mediację od postępowania sądowego.
Bezstronność i neutralność
Kolejne zasady rządzące mediacją między wspólnikami to bezstronność i neutralność. Bezstronność odnosi się do stosunku mediatora do stron sporu. Mediator powinien traktować uczestników mediacji w jednakowy sposób i nie może opowiadać się po stronie żadnego z nich. Z kolei neutralność oznacza, że mediator nie jest związany z przedmiotem sporu i nie ma własnego interesu w konkretnym sposobie jego zakończenia. Osobiste poglądy lub przekonania mediatora nie powinny wpływać na sposób prowadzenia przez niego mediacji.
Poufność
Do fundamentalnych zasad każdej mediacji – a więc także mediacji w sporze między wspólnikami – należy też zasada poufności. Przebieg mediacji nie jest jawny, a mediator nie może relacjonować jej przebiegu ani dzielić się informacjami uzyskanymi w trakcie mediacji. Uczestnicy mediacji są zobowiązani do zachowania w tajemnicy faktów, o których dowiedzieli się w związku z prowadzeniem mediacji. Co ważne, nawet gdyby mediacja nie zakończyła się zawarciem ugody i konflikt wspólników znalazł swój finał w sądzie, w postępowaniu sądowym żadna ze stron nie będzie mogła powoływać się na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw ani jakiekolwiek inne oświadczenia, które zostały złożone w trakcie mediacji.
Dlaczego mediacja to dobra metoda rozwiązywania konfliktów pomiędzy wspólnikami?
Nie jest tajemnicą, że postępowania sądowe są długotrwałe. Decydując się na skierowanie sprawy na drogę sądową, trzeba także liczyć się z kosztami. Chodzi nie tylko o opłaty sądowe, wynagrodzenia pełnomocników lub biegłych, ale też koszty wizerunkowe, czyli narażenie na szwank reputacji spółki. Ponadto oddanie sprawy do sądu oznacza, że strony tracą wpływ na sposób zakończenia istniejącego między nimi sporu. W efekcie może zdarzyć się, że rozstrzygnięcie sądu będzie dla obu stron zaskoczeniem i żadna nie będzie z niego zadowolona.
Tymczasem – jak pokazuje praktyka – wszystkich tych bolączek można uniknąć, jeśli skonfliktowani wspólnicy zdecydują się na mediację.
Szansa na szybsze rozwiązanie sporu między wspólnikami
Pierwszą istotną zaletą mediacji jest to, że umożliwia ona rozwiązanie sporu wspólników w czasie krótszym niż w przypadku postępowania sądowego. Obecnie w niektórych sądach czas oczekiwania na wyznaczenie terminu pierwszej rozprawy może wynosić nawet rok albo dłużej. Natomiast mediacja trwa zazwyczaj kilka tygodni lub kilka miesięcy. Daje więc ona szansę na rozwiązanie konfliktu wspólników w czasie 10-krotnie krótszym niż postępowanie sądowe.
Niższe koszty niż w przypadku sporu sądowego
Mediacja stanowi atrakcyjną alternatywę wobec postępowania sądowego także pod względem oszczędności finansowych. Choć mediacja – co do zasady – jest odpłatna, to jednak koszty jej prowadzenia są niższe niż koszty procesu. Koszty mediacji umownej (czyli prowadzonej na podstawie umowy łączącej strony) wynikają z cennika ośrodka mediacyjnego lub z umowy zawartej z mediatorem. Z kolei w przypadku mediacji między wspólnikami prowadzonej na podstawie postanowienia sądu wysokość wynagrodzenia mediatora i ponoszonych przez strony wydatków wynika z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 20.06.2016 r. Zgodnie z tym rozporządzeniem:
1) w sprawach o prawa majątkowe wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 150 zł i nie więcej niż 2 tys. zł za całość postępowania mediacyjnego;
2) w sprawach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, oraz w sprawach o prawa niemajątkowe wynagrodzenie mediatora za prowadzenie postępowania mediacyjnego wynosi za pierwsze posiedzenie 150 zł, a za każde kolejne – 100 zł, łącznie nie więcej niż 450 zł.
Dla porównania wysokość opłaty sądowej od pozwu w sprawie rozwiązania spółki lub wyłączenia wspólnika ze spółki wynosi 5 tys. zł.
Odformalizowanie i elastyczność mediacji
Kolejne zalety mediacji to jej odformalizowanie i elastyczność. W mediacji – inaczej niż w postępowaniu sądowym – strony nie są ograniczone przez rygorystyczne przepisy proceduralne. Dzięki temu skonfliktowani wspólnicy mają możliwość wypracowania kreatywnych rozwiązań, odpowiadających ich rzeczywistym interesom. W szczególności, w granicach swobody umów, strony mogą nie tylko uregulować zaszłości leżące u podstaw ich konfliktu, ale też określić zasady przyszłej współpracy.
Zachowanie dobrego wizerunku firmy
Rezygnacja z batalii sądowej na rzecz mediacji to również szansa na zachowanie pozytywnego wizerunku firmy. Trzeba bowiem mieć świadomość, że w przypadku sporu sądowego jego uczestnikami – w charakterze świadków – często są kontrahenci lub pracownicy spółki. Obserwując toczony przez wspólników spór sądowy, partnerzy biznesowi i współpracownicy spółki mogą nabrać wątpliwości co do jej dalszego funkcjonowania. Stąd z kolei prosta droga to utraty przez spółkę pozycji rynkowej.
Decydując się na mediację, która jest poufna, wspólnicy minimalizują ryzyko, że ich sporze dowiedzą się pracownicy, klienci lub dostawcy spółki. Tym samym reputacja spółki i jej pozycja rynkowa nie będą zagrożone.
Większe szanse na dobrowolne wykonanie zawartego porozumienia
W odróżnieniu od orzeczenia sądowego, ugoda zawarta w wyniku mediacji nie jest stronom narzucana przez osobę trzecią, lecz stanowi efekt ich rozmów i ustaleń. Powoduje to, że zazwyczaj każda ze stron czuje się odpowiedzialna za wykonanie swoich zobowiązań wynikających z zawartej ugody. Zwiększa to szanse na dobrowolne wykonanie takich zobowiązań – bez potrzeby ich egzekucji przy udziale komornika.
Podsumowanie
Możliwość szybkiego zakończenia konfliktu, oszczędność kosztów, ograniczenie ryzyka strat wizerunkowych, a także szansa na zawarcie porozumienia odpowiadającego rzeczywistym interesom stron, które zostanie przez nie dobrowolnie wykonane – to zalety mediacji, które czynią z niej atrakcyjną alternatywę wobec postępowania sądowego. W przypadku konfliktu między wspólnikami warto zatem rozważyć skorzystanie z mediacji, zamiast wkraczać od razu na drogę sądową.
✉ mz@szymalazaremba.pl
- Pozew o rozwiązanie spółki z o.o. - 19/04/2024
- Mediacja jako sposób rozwiązania konfliktu wspólników - 12/04/2024
- Uprawnienia kontrolne komandytariusza w spółce komandytowej - 18/03/2024