Składając wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy, trzeba zadbać o to, by spełniał on wszystkie określone przepisami wymogi formalne i merytoryczne. W niniejszym wpisie wyjaśnię, jak wygląda procedura złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy. Odpowiem również na pytania: Kto może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy? Co powinien zawierać taki wniosek? Do jakiego sądu się go składa i z jakimi opłatami należy się liczyć?
Kto może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy?
Wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy może zgłosić sam dłużnik lub każdy z tzw. wierzycieli osobistych dłużnika (czyli takich osób lub podmiotów, które mają prawo zaspokoić się z całego majątku dłużnika, a nie są jedynie wierzycielami rzeczowymi – np. hipotecznymi).
Uprawnienie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy przysługuje też m.in.:
– w stosunku do spółek osobowych (spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej) – każdemu ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania takiej spółki;
– w stosunku do osób prawnych (np. spółki z o.o., spółki akcyjnej) oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – każdemu, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami;
– w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego – także organowi założycielskiemu takiego przedsiębiorstwa;
– w stosunku do osoby prawnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej oraz spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej, będących w stanie likwidacji – każdemu z likwidatorów.
W jakim terminie należy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy?
O ile w przypadku wierzyciela złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika stanowi uprawnienie (z którego wierzyciel może, ale nie musi skorzystać), o tyle w przypadku określonych ustawowo osób złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości stanowi nie tylko ich uprawnienie, ale też obowiązek.
Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ciąży na następujących osobach:
– dłużniku;
– jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna (czyli np. spółka z o.o., spółka akcyjna) albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – na każdej osobie, która na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami;
– w przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego – na zarządcy sukcesyjnym.
Termin na zgłoszenie w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości przez wymienione wyżej osoby wynosi 30 dni. Termin ten biegnie od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Wyjątkowo – w przypadku, gdy ustanowiony został zarząd sukcesyjny, a podstawa do ogłoszenia upadłości wystąpiła przed ustanowieniem tego zarządu – termin na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości biegnie od dnia, w którym został ustanowiony zarząd sukcesyjny. Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez zarządcę sukcesyjnego nie wymaga zgody osób, na rzecz których działa zarządca sukcesyjny.
Odpowiedzialność odszkodowawcza za niezłożenie wniosku o upadłość
Jeżeli dłużnik i pozostałe osoby, na których spoczywa obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, nie zgłoszą tego wniosku w wymaganym terminie, muszą liczyć się z odpowiedzialnością za wyrządzoną tym szkodę, chyba że nie ponoszą za to winy. Osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w 30-dniowym terminie otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Nie ponoszą one także odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.
Co powinien zawierać wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy?
Wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy jest pismem procesowym. Dlatego też musi spełniać wymogi formalne przewidziane w Kodeksie postępowania cywilnego dla pisma procesowego.
Dodatkowo wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy musi zawierać elementy wskazane w art. 22 ustawy – Prawo upadłościowe, czyli:
1) imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację dłużnika;
2) miejsce zamieszkania dłużnika albo jego siedzibę i adres;
3) jeżeli dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki osobowej – imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;
4) wskazanie miejsca, w którym znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika (czyli miejsca, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich);
5) wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
6) informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy – przy czym informacji tej nie podaje się, jeśli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel;
7) informację, czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;
8) uprawdopodobnienie wierzytelności – w przypadku, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel.
Jakie dokumenty trzeba dołączyć do wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy?
Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza dłużnik, do wniosku musi on dołączyć:
1) aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;
2) bilans sporządzony przez dłużnika dla celów postępowania – na dzień przypadający w okresie 30 dni przed dniem złożenia wniosku;
3) spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia;
4) oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku;
5) spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty;
6) wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi;
7) informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych, zastawów skarbowych i hipotek morskich oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych oraz przed sądami polubownymi dotyczących majątku dłużnika;
8) informację o miejscu zamieszkania reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni;
9) informację, czy dłużnik w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
a) zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników lub
b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro, lub
a) sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro.
W przypadku, gdy dłużnik nie jest w stanie dołączyć do wniosku któregoś z wymienionych wyżej dokumentów, powinien podać przyczyny ich niedołączenia oraz je uprawdopodobnić.
Ponadto wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości dłużnik musi złożyć oświadczenie na piśmie co do prawdziwości danych zawartych we wniosku. W razie niezłożenia takiego oświadczenia wniosek zostanie zwrócony bez wzywania dłużnika do jego uzupełnienia.
Do jakiego sądu złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy?
Sprawy o ogłoszenie upadłości podlegają rozpoznaniu przez sądy upadłościowe. Sądem upadłościowym jest sąd rejonowy – sąd gospodarczy.
W sprawach o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy właściwym miejscowo jest sąd, w którego obszarze znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności, czyli miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich.
Główny ośrodek podstawowej działalności
Warto zauważyć, że w przypadku osoby prawnej oraz jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w Prawie upadłościowym wprowadzono domniemanie, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności takich podmiotów jest miejsce ich siedziby. Z kolei w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą lub zawodową istnieje domniemanie, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest główne miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej; w przypadku każdej innej osoby fizycznej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce zwykłego pobytu tej osoby.
Jeżeli dłużnik nie ma w Polsce głównego ośrodka podstawowej działalności, właściwy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest sąd miejsca zwykłego pobytu albo siedziby dłużnika, a jeżeli dłużnik nie ma w Polsce miejsca zwykłego pobytu albo siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.
Opłata od wniosku o ogłoszenie upadłości
Wniosek o ogłoszenie upadłości podlega opłacie stałej w wysokości 1.000 zł.
Zaliczka na wydatki
Składając wniosek o ogłoszenie upadłości, trzeba też uiścić zaliczkę na wydatki w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości w wysokości jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa GUS. Obecnie wysokość zaliczki wynosi 5148,07 zł. Dowód uiszczenia zaliczki na wydatki wnioskodawca musi przedstawić wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Niedopełnienie tego obowiązku stanowi brak formalny wniosku, który – w przypadku nieuzupełnienia go w terminie tygodniowym – skutkować będzie zwrotem wniosku.
Upadłość przedsiębiorcy a upadłość konsumencka
Opisana wyżej procedura złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dotyczy postępowania upadłościowego prowadzonego za zasadach ogólnych. Upadłość konsumencka (czyli postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej) jest uregulowana w sposób odrębny. W postępowaniu upadłościowym konsumenckim zastosowanie znajdują specyficzne regulacje, a w zakresie w nich nieuregulowanym – stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania upadłościowego prowadzonego za zasadach ogólnych. Oznacza to, że niektóre przepisy dotyczące postępowania upadłościowego prowadzonego za zasadach ogólnych znajdują w odniesieniu do upadłości konsumenckiej zastosowanie w całości bez jakichkolwiek zmian, a niektóre muszą być stosowane z pewnymi modyfikacjami lub w ogóle nie mają zastosowania.
Partner w Szymała Zaremba Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. p. Wpisana na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych we Wrocławiu. Posiada także uprawnienia doradcy podatkowego. Specjalizacje: prawo spółek i M&A, prawo kontraktów, prawo podatkowe. Zajmuje się również prowadzeniem mediacji w sporach między przedsiębiorcami.
✉ mz@szymalazaremba.pl