w kategorii Podatek VAT

Zwrot VATW przypadku wykazania przez podatnika w deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy nadwyżki podatku naliczonego nad należnym może on przenieść tę nadwyżkę na następne okresy rozliczeniowe, pomniejszając w ten sposób podatek należny za następne okresy rozliczeniowe albo zadeklarować zwrot różnicy na rachunek bankowy (art. 87 ust. 1 ustawy o VAT). Zadeklarowany przez podatnika zwrot VAT na rachunek bankowy może wiązać się z weryfikacją przez organy podatkowe jego zasadności. Na czym dokładnie polega weryfikacja zwrotu VAT i czy każdy zwrot podlega weryfikacji?

Weryfikacja zwrotu VAT a deklaracja VAT-7

Wykazana przez podatnika w deklaracji podatkowej nadwyżka podatku naliczonego nad należnym za dany okres rozliczeniowy ”wiąże” organ podatkowy, przez co rozumieć należy sytuację, że dopóki w przepisanej prawem formie organ podatkowy albo organ kontroli skarbowej nie podważy prawidłowości złożonych przez podatnika informacji z deklaracji, dopóty kwota różnicy podatku wykazana w tej deklaracji powinna zostać zwrócona podatnikowi w przewidzianym ustawowo terminie na rachunek bankowy (art. 99 ust. 12 ustawy o VAT).

Zwrot VAT – tryb weryfikacji

Organy podatkowe mają możliwość weryfikacji zasadności zwrotu podatku VAT, przy czym owa weryfikacja może odbywać się w trybie czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego prowadzonej przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego albo postępowania kontrolnego prowadzonego przez właściwego dyrektora urzędu kontroli celno-skarbowej (art. 87 ust. 2 ustawy o VAT). Przepisy ustawy o podatku VAT nie formułują konkretnych przesłanek uzasadniających wszczęcie owego postępowania weryfikacyjnego. Nie odsyłają również do żadnych innych ustawowych kryteriów sformułowanych w sposób opisowy albo skwantyfikowany (określone wielkości liczbowe). Ustawowy zwrot, który umożliwia weryfikację zwrotu VAT ujęty został przez ustawodawcę w sposób dość ogólny, tzn.: ”Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania…” (art. 87 ust. 2 zd. 2 ustawy o VAT). Interpretacja prawna tego zwrotu (wyjaśnienie co on właściwie oznacza) odbywa się w praktyce jego stosowania przez organy podatkowe, a przede wszystkim w orzeczniczej kontroli sądów administracyjnych orzekających w sprawach podatników w przedmiocie przedłużenia terminu zwrotu podatku VAT.

Wszczęcie postępowania weryfikującego zasadność zwrotu VAT

W wielu wyrokach NSA podkreślał, że przesłanką uzasadniającą wszczęcie postępowania weryfikacyjnego nie musi być pewność organu podatkowego, że kwota zwrotu podatku VAT wykazana przez podatnika w deklaracji jest błędna. Uzasadnieniem wszczęcia postępowania w celu weryfikacji zwrotu VAT jest uzasadnione podejrzenie, że z jakiś powodów kwota zwrotu VAT wykazana przez podatnika może być nieprawidłowa (np. wyrok NSA z 5.07.2016 r., I FSK 2039/15, wyrok WSA w Szczecinie z 19.07.2016 r., I SA/Sz 4/16. Powstaje jednak pytanie – jakie przesłanki muszą wystąpić, aby organ podatkowy mógł nabrać przekonania, że owo podejrzenie rzeczywiście występuje? Co za tym idzie, odpowiedź na to pytanie musi podlegać jakiemuś racjonalnemu uzasadnieniu, w kontekście faktów ustalonych już przez organ podatkowy. Nie można przecież przyjąć, że w każdym przypadku, w którym w deklaracji VAT podatnik wykazał zwrot różnicy podatku VAT owa potrzeba weryfikacji wystąpi zawsze, i to już z tego powodu, że podatnik wykazał zwrot różnicy podatku VAT. Na ten aspekt sprawy zwrócił uwagę WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 17.08.2016 r., I SA/Po 2307/15, uznając, że:

Przesłanki do wydania postanowienia w trybie art. 87 ust. 2 ustawy o VAT nie stanowi sam fakt wykazania przez podatnika nadwyżki do zwrotu, ale muszą istnieć wątpliwości co do zasadności zwrotu.

weryfikacja vat

Problem dowolności przy weryfikacji zwrotu VAT

Nie jest również dopuszczalne całkowicie swobodne i niczym nieograniczone typowanie podatników do czynności weryfikacyjnych. Powód tego jest prosty i oczywisty. Przy założeniu modelowym występowania dwóch takich samych podatników, których sytuacja na gruncie instytucji zwrotu VAT kształtuje się identycznie pod względem wszystkich czynników istotnych dla dokonania tego zwrotu, wytypowanie wyłącznie jednego z nich do czynności weryfikacyjnych i przedłużenie wyłącznie jemu terminu zwrotu różnicy podatku VAT, stawiałoby podatnika niewytypowanego do weryfikacji w pozycji oczywiście lepszej pod względem neutralności podatku VAT od podatnika wytypowanego do weryfikacji. Takie postępowanie organów podatkowych w sposób całkowicie arbitralny różnicowałoby jedno i to samo prawo, przysługujące dwóm takim samym podatnikom, którzy znaleźliby się w takiej samej sytuacji prawnej. Dlatego też postanowienie dotyczące przedłużenia zwrotu VAT  powinno wskazywać na konkretne wątpliwości, które stanowią podstawy do prowadzenia postępowania weryfikacyjnego.

Wyrok NSA z dnia 05.07.2016 r., I FSK 2039/15:
W postanowieniu przedłużającym termin zwrotu VAT organ podatkowy powinien wskazać na powody odmowy dokonania zwrotu w ustawowym terminie i przedstawić istniejące w tym przedmiocie wątpliwości oraz wskazać, dlaczego uznał, że takie wątpliwości wystąpiły. Podatnik w tym zakresie powinien otrzymać jasną informację, z czego wynika powód przedłużenia terminu zwrotu VAT.

Zmiany w weryfikacji zasadności zwrotu VAT

Ustawą z dnia 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2016, poz. 2024) ustawodawca wprowadził do ustawy o VAT m.in. nowe przepisy dotyczące zwrotu podatku VAT. W artykule 87 dodano ust. 2b, który stanowi, że: ”Weryfikacja zasadności zwrotu różnicy podatku może obejmować sprawdzenie rozliczenia podatnika, rozliczeń innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami, będących przedmiotem rozliczenia podatnika oraz sprawdzenie zgodności tych rozliczeń z faktycznym przebiegiem transakcji”. Podstawowe pytanie jakie nasuwa się w związku z tym przepisem, jest takie – czy rzeczywiście wnosi on coś nowego, czy reguluje coś, co do tej pory było niejasne, wymagało regulacji, i czy może zmienić dotychczasową praktykę działania organów podatkowych i skarbowych?

Doprecyzowanie zasad i zakresu weryfikacji

W uzasadnieniu do zmian ustawy o VAT znaleźć można następującą argumentację dla wprowadzenia omawianego przepisu: ”W dodawanym niniejszą ustawą ust. 2b proponuje się doprecyzowanie zasad i zakresu weryfikacji zasadności zwrotu dokonywanej przez naczelnika urzędu skarbowego. Z uwagi na charakter i specyfikę podatku VAT, sprawdzenie zasadności zwrotu nie ogranicza się tylko do sprawdzenia (w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej czy postępowania podatkowego) złożonego przez podatnika rozliczenia. Aby stwierdzić zasadność zwrotu często należy prześledzić cały łańcuch obrotu, a więc zweryfikować rozliczenia innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami będącymi przedmiotem tego obrotu, sprawdzić inne dokumenty świadczące o faktycznym dokonaniu transakcji itp.”(Uzasadnienie projektu ustawy z dnia 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, s. 10).

Wynika z tego, że projektodawca wprowadzając ten przepis miał na celu doprecyzowanie zasad i zakresu weryfikacji postępowania sprawdzającego przy zwrocie podatku VAT. Założenie to jest wątpliwe, gdy weźmie się pod uwagę, że dotychczasowa praktyka działania organów podatkowych, na podstawie istniejących dotychczas przepisów, nie nasuwała żadnych wątpliwości w tym zakresie. Co więcej, działania organów podatkowych w trakcie weryfikacji zasadności zwrotu podatku VAT polegały bardzo często właśnie na takich działaniach i celach, o jakich mówi nowo wprowadzony przepis.

Art. 87 ust. 2b ustawy o VAT

Warto zaznaczyć, że uzasadnienie projektodawcy dla nowego ust. 2b w art. 87 ustawy o VAT odwołuje się do nowego § 1c art. 274c Ordynacji podatkowej, jako tworzącego normę wykonawczą (wypełniającą) wobec tego pierwszego przepisu. ”Jednocześnie w celu realizacji normy wynikającej z dodawanego ust. 2b proponuje się dodanie do art. 274c Ordynacji podatkowej § 1c stanowiącego o stosowaniu zasad określonych w § 1–1b tego przepisu, dotyczących przeprowadzania czynności sprawdzających, również do wszystkich podmiotów uczestniczących pośrednio lub bezpośrednio w dostawie towaru lub świadczeniu usługi (dostawcy i nabywcy w całym łańcuchu obrotu)”.

Treść art. 274c § 1c Ordynacji podatkowej (jej odpowiednika w ustawie o kontroli skarbowej, tj. art. 13b ust. 1 – 2) oraz art. 87 ust. 2b ustawy o VAT, wskazuje na to, że reguluje ona to samo zagadnienie, przy czym przepisy te nie tyle uzupełniają się wzajemnie, ale powielają swoją treść normatywną.

Na czym więc miałoby polegać owo ”doprecyzowanie zasad i zakresu weryfikacji” i czy rzeczywiście istniała potrzeba dodawania do ustawy o VAT art. 87 ust. 2b? W mojej ocenie przepis ten nie wnosi żadnej nowej treści prawnej, której dotychczas nie można było ”wydobyć” z przepisów dotychczas istniejących. Artykuł 87 ust. 2b ustawy o VAT jest przepisem powielawczym, który bez potrzeby i konieczności wydłuża i tak już przerośniętą w treść ustawę o VAT. Wyznaczenie celu postępowania, tzn. potwierdzenie zasadności zwrotu podatku VAT wykazanego przez podatnika w deklaracji podatkowej, w zdaniu drugim ust. 2 art. 87 ustawy o VAT było wystarczające do określenia celu tego postępowania. Zaś gdyby przyjąć, że ust. 2b art. 87 ustawy o VAT nie tyle określa cel postępowania weryfikacyjnego przy zwrocie podatku VAT, a raczej zakres tego postępowania, to trudno byłoby odeprzeć zarzut, że stanowi on w istocie powielenie procesowych możliwości, jakie przewidziano w art. 274c § 1c Ordynacji podatkowej.

Terminy zwrotu VAT

Ustawowe terminy na zwrot podatku VAT są terminami o charakterze gwarancyjnym, tj. podatnik ma prawo oczekiwać, że w terminie ustawowym zwrot podatku VAT zostanie wykonany. Terminy ustawowe na zwrot podatku VAT tworzą jednocześnie równe ramy czasu na zwrot podatku VAT wobec podatników, którzy znaleźli się w określonej grupie podatników wyodrębnionej pod względem długości terminu do zwrotu podatku VAT – 25 dni, 60 dni, 180 dni. Wobec powyższego dopóki dodatkowe postępowanie weryfikacyjne mieści się w ramach przewidzianych ustawowo terminów na zwrot podatku VAT, podatnicy traktowani są na równo pod względem zapewnienia każdemu z nich materialnoprawnego uprawnienia do zwrotu podatku VAT – wszystkim przysługują takie same terminy, niezależnie od tego czy postępowanie weryfikacyjne zostało wszczęte czy nie zostało wszczęte, a jeżeli zostało wszczęte – czy zostało wszczęte w sposób całkowicie dowolny czy też na podstawie uzasadnionych przesłanek. Dopiero bowiem wydanie przez organ podatkowy postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu VAT stwarza nierówne warunki pośród podatników należących do tej samej grupy podatników tzn. na tych, którym podatek VAT zwrócono  w terminie ustawowym oraz na tych, którzy na zwrot VAT będą musieli jeszcze poczekać, pomimo upływu terminu ustawowego.

Karuzela VAT – wyroki sądów administracyjnych

W poprzednich artykułach pisałem o karuzeli podatkowej oraz o orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącym karuzeli podatkowej. Czas na przedstawienie najważniejszych orzeczeń krajowych sądów administracyjnych, czyli wojewódzkich sądów administracyjnych oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego NSA, oczywiście dotyczących karuzeli podatkowej.

IP BOX – wniosek o interpretację indywidualną

Od 1 stycznia 2019 r. w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku dochodowym od osób prawnych obowiązują nowe przepisy dotyczące tzw. ulgi IP BOX. Przez IP BOX rozumieć należy uprzywilejowane opodatkowanie ściśle wymienionych w ustawie dochodów z praw własności intelektualnej.

Sprzedaż gruntu a VAT – kiedy sprzedaż prywatna a kiedy obrót profesjonalny?

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: kiedy sprzedaż gruntu (nieruchomości gruntowej) będzie stanowiła odpłatną dostawę towarów opodatkowaną w VAT, zaś w jakich sytuacjach sprzedaż ta nie będzie podlegała VAT?

Tytuł wykonawczy w egzekucji administracyjnej

Tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji administracyjnej. Tytuł wykonawczy jest pierwszym pismem w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, który musi zostać doręczony zobowiązanemu. Treść tytułu wykonawczego jest ściśle określona, zaś ewentualne braki są podstawą do sformułowania przez zobowiązanego zarzutów.

adwokat
Partner w Szymała Zaremba Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. p. Wpisany na listę adwokatów prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu. Specjalizacje: prawo podatkowe, postępowanie podatkowe, prawo karne skarbowe, postępowanie sądowoadministracyjne, egzekucja administracyjna.
msz@szymalazaremba.pl
Marek Szymała