Z początkiem 2024 roku wejdą w życie kolejne przepisy tzw. ustawy antylichwiarskiej. Przewidują one objęcie działalności instytucji pożyczkowych nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Jednocześnie do końca 2023 roku wszystkie instytucje pożyczkowe muszą spełnić wymogi w zakresie odpowiedniej formy prawnej i wysokości kapitału zakładowego. Dotyczy to również instytucji pożyczkowych wpisanych do rejestru przed 18 grudnia 2022 roku. Instytucje pożyczkowe, które z dniem 1 stycznia 2024 roku nie spełnią nowych wymogów, zostaną wykreślone z rejestru instytucji pożyczkowych. Tym samym nie będą mogły prowadzić działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego.
Forma prawna instytucji pożyczkowej
Od 1 stycznia 2024 roku prowadzenie instytucji pożyczkowej będzie możliwe jedynie w formie:
1) spółki akcyjnej albo
2) spółki z o.o. posiadającej radę nadzorczą.
Instytucja pożyczkowa nie może zatem działać w formie spółki cywilnej, spółki osobowej (np. jawnej lub komandytowej) ani prostej spółki akcyjnej. Niedopuszczalne jest też prowadzenie takiej działalności przez indywidualnego przedsiębiorcę wpisanego do CEIDG.
Rada nadzorcza w instytucji pożyczkowej
Instytucje pożyczkowe wpisane do rejestru przed wejściem w życie ustawy antylichwiarskiej (tj. przed 18 grudnia 2022 roku), które dotychczas działały w formie spółki z o.o. bez rady nadzorczej, muszą ją ustanowić do końca 2023 roku. Przy czym do 30 listopada 2023 roku powinny poinformować KNF o działaniach podjętych w tym zakresie.
Czasu na spełnienie wspomnianego wyżej wymogu zostało zatem niewiele i jest to już właściwie ostatni moment na dokonanie niezbędnych formalności. Trzeba mieć na uwadze, że procedura ustanowienia rady nadzorczej w spółce z o.o. trwa zazwyczaj ok. miesiąca. W celu ustanowienia rady nadzorczej w spółce z o.o., która dotąd jej nie posiadała, należy bowiem podjąć następujące działania:
2) podjąć uchwałę o powołaniu członków rady nadzorczej,
3) zarejestrować zmianę umowy spółki w KRS.
WAŻNE: Zmiana umowy spółki jest skuteczna dopiero w chwili zarejestrowania jej w rejestrze przedsiębiorców KRS.
Jednocześnie trzeba pamiętać, że w skład rady nadzorczej muszą wchodzić co najmniej 3 osoby fizyczne. Żadna z tych osób nie może być prawomocnie skazana za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe.
Kapitał zakładowy instytucji pożyczkowej
Kolejny wymóg, który od przyszłego roku muszą spełniać wszystkie instytucje pożyczkowe, dotyczy kapitału zakładowego. Powinien on wynosić co najmniej 1 mln zł. Co ważne, kapitał zakładowy instytucji pożyczkowej może być pokryty wyłącznie wkładem pieniężnym. Środki na pokrycie tego kapitału nie mogą przy tym pochodzić z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych.
Wprowadzenie powyższego wymogu oznacza, że instytucje pożyczkowe wpisane do rejestru przed 18 grudnia 2022 roku, które mają kapitał zakładowy niższy niż 1 mln zł, muszą go podnieść do końca 2023 roku. Ponieważ obecnie większość instytucji pożyczkowych działa jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, poniżej wskazujemy na co zwrócić uwagę przy dokonywaniu podwyższenia kapitału zakładowego w takiej spółce.
Jak podwyższyć kapitał zakładowy instytucji pożyczkowej?
Pierwszy krok, który należy wykonać w celu podwyższenia kapitału zakładowego spółki, to podjęcie przez wspólników odpowiedniej uchwały. Co do zasady, uchwałę trzeba podjąć przed notariuszem (chyba że podwyższenie kapitału będzie możliwe na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki). Następnie konieczne jest złożenie odpowiednich oświadczeń, wniesienie wkładów na podwyższony kapitał zakładowy oraz zgłoszenie zmian do KRS. Ostatni krok to rejestracja podwyższenia kapitału zakładowego przez sąd rejestrowy. Więcej na temat podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z o.o. → Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o.
WAŻNE: Podwyższenie kapitału zakładowego jest skuteczne dopiero w chwili wpisania go do rejestru przedsiębiorców KRS. Trzeba liczyć się z tym, że przeprowadzenie całej procedury może zająć ok. miesiąca. Dlatego warto jak najszybciej podjąć odpowiednie działania.
Sposób finansowania działalności pożyczkowej
Następny wymóg, który od przyszłego roku muszą spełniać już wszystkie instytucje pożyczkowe, odnosi się do sposobu finansowania działalności pożyczkowej. Mianowicie środki przeznaczane na udzielanie kredytów konsumenckich nie będą mogły pochodzić z działalności polegającej na gromadzeniu środków pieniężnych innych osób. Zakaz ten dotyczy środków osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej. Obejmuje też emisję obligacji lub innych instrumentów dłużnych oraz źródła nieudokumentowane.
Natomiast środki przeznaczane na udzielanie kredytów konsumenckich będą mogły pochodzić z kredytu bankowego albo pożyczek od podmiotów powiązanych. W tym ostatnim przypadku podmiot powiązany nie może jednak gromadzić swoich środków w opisany wyżej sposób.
Objęcie instytucji pożyczkowych nadzorem KNF
Wreszcie bardzo istotną zmianą będzie objęcie instytucji pożyczkowych nadzorem KNF. Nastąpi to z dniem 1 stycznia 2024 roku.
W ramach nadzoru KNF będzie uprawniona do kontrolowania działalności instytucji pożyczkowych pod kątem zgodności z przepisami. Będzie mogła wydawać im wiążące zalecenia oraz żądać od nich przekazania informacji, dokumentów lub danych. W szczególności instytucje pożyczkowe będą miały obowiązek przekazywać KNF kwartalne i roczne sprawozdania z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego. Sprawozdanie te powinny zawierać m.in. informacje o łącznych przychodach uzyskanych z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego, z wyodrębnieniem przychodów uzyskanych w związku z pozaodsetkowymi kosztami kredytu. W przypadku niewywiązania się z tego obowiązku instytucja pożyczkowa będzie musiała zapłacić opłatę sankcyjną w kwocie stanowiącej równowartość 5 tys. euro.
Niezależnie od tego KNF będzie uprawniona do nakładania surowych kar za nieprzestrzeganie przez instytucję pożyczkową przepisów albo niewykonanie zaleceń. W szczególności KNF będzie mogła ukarać instytucję pożyczkową administracyjną karą pieniężną w wysokości do 15 mln zł. Karę pieniężną do 150 tys. zł KNF będzie mogła nałożyć także na członka zarządu instytucji pożyczkowej bezpośrednio odpowiedzialnego za stwierdzone nieprawidłowości.
Objęcie instytucji pożyczkowych nadzorem KNF wiązać się będzie też z koniecznością wnoszenia przez nie rocznych wpłat na pokrycie kosztów nadzoru. Wysokość tych wpłat będzie wynosić nie więcej niż 0,5% sumy przychodów uzyskanych przez instytucję pożyczkową z udzielania kredytów konsumenckich za poprzedni rok obrotowy, ale nie mniej niż równowartość 5 tys. euro.
Jeżeli potrzebują Państwo wsparcia prawnego w dostosowaniu się do nowych wymogów nałożonych na instytucje pożyczkowe, zapraszamy do kontaktu.
✉ mz@szymalazaremba.pl
- Pozew o rozwiązanie spółki z o.o. - 19/04/2024
- Mediacja jako sposób rozwiązania konfliktu wspólników - 12/04/2024
- Uprawnienia kontrolne komandytariusza w spółce komandytowej - 18/03/2024