Nieodpłatne przekazanie firmy dzieciom w drodze darowizny to jeden ze sposobów na przeprowadzenie sukcesji międzypokoleniowej. Jak pokazuje praktyka, wielu przedsiębiorców, którzy planują wycofać się z biznesu, decyduje się oddać firmę w ręce najbliższej rodziny właśnie poprzez darowiznę. Niewątpliwą zaletą otrzymania firmy od rodziców w drodze darowizny jest możliwość skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Czynność taka nie podlega też opodatkowaniu podatkiem dochodowym (PIT). Planując darowiznę firmy na rzecz dzieci, nie można jednak zapominać o podatku od towarów i usług (VAT). Analiza praktyki interpretacyjnej organów podatkowych wskazuje, że taka transakcja nie zawsze będzie wyłączona z opodatkowania podatkiem VAT.
Przekazanie firmy w darowiźnie a podatek VAT
Na początek warto przypomnieć, że w świetle ustawy o VAT – co do zasady – każde przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel na rzecz innej osoby jest traktowane jako dostawa towarów podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT. Odnosi się to także do nieodpłatnego przekazania przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, jeśli przy nabyciu tych towarów podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego (art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o VAT).
Niemniej w kontekście przekazania firmy w drodze darowizny istotne znaczenie ma art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem:
przepisów ustawy [o VAT] nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Oznacza to, że transakcja, w której przedmiotem zbycia jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, została wyłączona z opodatkowania podatkiem VAT.
Darowizna jako „transakcja zbycia” na gruncie VAT
Niestety w ustawie o VAT na próżno szukać definicji pojęcia „transakcja zbycia”. W tym zakresie trzeba sięgnąć do praktyki interpretacyjnej organów podatkowych i orzecznictwa sądów administracyjnych. Przyjmują one, że pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. „Transakcja zbycia” obejmuje zatem wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W grę wchodzi tu nie tylko sprzedaż, ale też m.in. zamiana, aport czy właśnie darowizna.
Definicja przedsiębiorstwa dla celów VAT
Podobnie jak „transakcja zbycia” także termin „przedsiębiorstwo” nie został zdefiniowany w ustawie o VAT. Definicję „przedsiębiorstwa” zawiera jednak Kodeks cywilny (art. 551):
Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.
Obejmuje ono w szczególności:
1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5. koncesje, licencje i zezwolenia;
6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8. tajemnice przedsiębiorstwa;
9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Co ważne, definicja „przedsiębiorstwa” zawarta w Kodeksie cywilnym znajduje zastosowanie dla celów VAT. A zatem kluczowe dla uznania przedmiotu transakcji za „przedsiębiorstwo” jest to, aby stanowił on zespół składników materialnych i niematerialnych o cechach zorganizowania oraz był przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej.
Wyrok NSA z dnia 27 marca 2008 r., sygn. II FSK 1896/11:
Czynnikiem konstytuującym przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym jest występowanie elementu organizacji oraz funkcjonalnego powiązania różnorodnych jego składników, umożliwiających traktowanie przedsiębiorstwa jako pewnej całości.
Przedsiębiorstwo dla celów VAT – dodatkowe warunki
Ponadto przy ocenie, czy składniki majątku stanowią przedsiębiorstwo, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, istotne są następujące okoliczności:
1) zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji oraz
2) faktyczna możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji.
Powyższe przesłanki powinny być spełnione w momencie przeprowadzenia transakcji.
Darowizna firmy na rzecz dzieci a VAT – wątpliwości podatników
O tym, czy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części decydują zawsze okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Przy dokonywaniu takiej oceny istotne jest zarówno to, jakie składniki majątku są przedmiotem transakcji, jak i to, czy istniejące między nimi funkcjonalne zależności pozwolą na kontynuowanie działalności zbywanego przedsiębiorstwa.
W praktyce kwestie te dość często budzą wątpliwości podatników i są przedmiotem wniosków o interpretację indywidualną.
Darowizna firmy na rzecz syna wyłączona z opodatkowania VAT
Przykładem jest interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) z 17 marca 2023 r., znak: 0114-KDIP1-1.4012.59.2023.2.AKA.
Darowizna firmy synowi i cesja umów
Wspomniana interpretacja została wydana na wniosek przedsiębiorcy będącego czynnym podatnikiem VAT. Od 1 lutego 1995 r. prowadził on jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży materiałów i maszyn budowlanych. Ze względu na swój wiek zamierzał jednak wycofać się z biznesu. W związku z tym w listopadzie 2022 r. – na podstawie umowy darowizny – podarował swojemu synowi zespół składników materialnych i niematerialnych. Przeniósł też na rzecz syna prawa i obowiązki wynikające z umów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Dotyczyło to m.in. umów najmu i leasingu, umowy z biurem księgowym, umów z dostawcami mediów i usług telekomunikacyjnych, umów ubezpieczenia i umów sprzedaży maszyn.
Majątek firmy
Wnioskodawca wskazał, że na dzień dokonania darowizny na rzecz syna jego firmowy majątek obejmował w szczególności: oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo (zastrzeżony znak towarowy słowny, zarejestrowany przez Urząd Patentowy), wyposażenie, zapasy towarów i materiałów, dwóch pracowników, bazy danych klientów i dostawców, bazy danych zamówień, historii sprzedaży, bazy danych materiałów promocyjnych i informacyjnych, księgi i dokumenty, domeny internetowe, profile/konta w mediach społecznościowych, materiały marketingowe, środki pieniężne oraz należności związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Zadatki, zobowiązania gwarancyjne oraz przejście zakładu pracy
We wniosku o interpretację wnioskodawca zaznaczył też, że w chwili darowizny wszelkie zobowiązania były uregulowane. Z kolei zadatki wpłacone przez klientów zostały przekazane w kwocie netto na rzecz jego syna w ramach środków pieniężnych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Ponadto syn miał przejąć obowiązek realizacji zobowiązań gwarancyjnych dotyczących maszyn sprzedanych przez wnioskodawcę przed dokonaniem darowizny.
W związku z darowizną doszło też do przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę (tj. syna wnioskodawcy) w rozumieniu art. 231 Kodeksu pracy. W wyniku tego obdarowany stał się pracodawcą w stosunku do pracowników zatrudnianych na moment dokonania darowizny przez wnioskodawcę.
Zamiar kontynuowania działalności gospodarczej przez obdarowanego
Z wniosku o interpretację wynikało, że syn wnioskodawcy przyjął podarowany mu zespół składników materialnych i niematerialnych. Miał także przejąć prawa i obowiązki wynikające z umów zawartych przez wnioskodawcę. Obdarowany zamierzał kontynuować pod swoją firmą dotychczasową działalności gospodarczą realizowaną z wykorzystaniem zespołu składników będących przedmiotem darowizny. Natomiast wnioskodawca planował zlikwidować swoją działalność gospodarczą.
Pytanie wnioskodawcy i stanowisko Dyrektora KIS
Wnioskodawca miał wątpliwość, czy dokonana przez niego darowizna składników majątkowych i niemajątkowych stanowi zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Jego zdaniem darowizna na rzecz syna składników majątkowych i niemajątkowych powinna być uznana za zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu tego przepisu. Tym samym transakcja ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Dyrektor KIS zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy. Organ interpretacyjny potwierdził, że
dokonana przez wnioskodawcę darowizna składników majątkowych rzecz syna stanowi transakcję zbycia przedsiębiorstwa. W konsekwencji jest to czynność niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.
Darowizna przedsiębiorstwa na rzecz dziecka z pominięciem niektórych składników
W praktyce dość często zdarza się, że przedmiotem umowy darowizny nie są wszystkie składniki wchodzące w skład przedsiębiorstwa darczyńcy. Chęć wyłączenia z zakresu darowizny niektórych składników firmowego majątku może wynikać z różnych względów. Na przykład jeśli firma ma siedzibę w domu przedsiębiorcy, najczęściej będzie on zainteresowany pozostawieniem sobie własności swojej nieruchomości.
Jeżeli darowizna nie obejmuje wszystkich elementów przedsiębiorstwa, powstaje pytanie: czy taka transakcja będzie wyłączona z opodatkowania VAT-em? Przykładem interpretacji indywidualnej, która dotyczy takiej sytuacji, jest interpretacja z 19 stycznia 2023 r., znak: 0112-KDIL1-3.4012.512.2022.1.AKS.
Zamiar podarowania firmy synowi
Wspomnianą wyżej interpretację wydano na wniosek wnioskodawczyni, która prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą i była czynnym podatnikiem VAT. Działalność gospodarcza wnioskodawczyni obejmowała głównie odprowadzanie i oczyszczanie ścieków oraz zbieranie odpadów innych niż niebezpieczne.
Do prowadzenia działalności wnioskodawczyni wykorzystywała szereg składników majątkowych materialnych i niematerialnych. Były to w szczególności specjalne kontenery i samochody z odpowiednim wyposażeniem, wyposażenie biurowe oraz nieruchomość zabudowana budynkiem jednorodzinnym, którego część (ok. 5 m2) wydzielono na biuro. W skład firmy wchodziły też dokumenty księgowe, a także skrzynka e-mail i strona internetowa oraz baza klientów.
Z wniosku o interpretację wynikało, że wnioskodawczyni posiadała odpowiednie zezwolenie na prowadzenie działalności. Ponadto miała zawarte umowy o świadczenie usług z klientami, umowy ubezpieczenia pojazdów oraz umowy o pracę z dwoma pracownikami. Jednym z tych pracowników był syn wnioskodawczyni, któremu planowała podarować swoją firmę. W momencie złożenia wniosku o interpretację syn wnioskodawczyni był już wpisany do CEiDG jako podmiot oczekujący na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Miał również stać się czynnym podatnikiem VAT.
Darowizna firmy z wyłączeniem nieruchomości i decyzji administracyjnej
Składniki majątkowe służące wykonywanej działalności gospodarczej wnioskodawczyni zamierzała podarować synowi. Przy czym darowizna miała nie obejmować nieruchomości stanowiącej siedzibę firmy. Poza zakresem darowizny miały też pozostać prawa i obowiązki wynikające z umów o dostawę mediów i odbiór ścieków.
Jednocześnie wnioskodawczyni planowała, że umożliwi synowi korzystanie z nieruchomości na podstawie umowy użyczenia. Przedmiotem użyczenia miała być część budynku położonego na nieruchomości wydzielona pod biuro na cele działalności gospodarczej.
Ponadto syn wnioskodawczyni miał we własnym imieniu uzyskać zezwolenie na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych. Ze względu na obowiązujące przepisy niemożliwe było bowiem przeniesienie na niego zezwolenia posiadanego przez wnioskodawczynię.
Dodatkowo we wniosku wskazano, że na dzień zbycia składników majątkowych wnioskodawczyni będzie starała się nie posiadać żadnych zobowiązań ani wierzytelności w stosunku do klientów. Obdarowany planuje bowiem we własnym imieniu zawrzeć z klientami nowe umowy na ustalonych przez siebie warunkach. Gdyby jednak jakieś wierzytelności istniały w dacie zbycia składników majątkowych, przejdą one na syna wnioskodawczyni. Podobnie, jeśli będą istniały jakieś zobowiązania, będzie on odpowiedzialny za ich wykonanie.
Kontynuowanie działalności gospodarczej przez obdarowanego
Wnioskodawczyni zaznaczyła, że po zawarciu umowy darowizny jej syn zamierza kontynuować prowadzenie działalności gospodarczej w takim zakresie, jak dotychczas. Miał do tego celu wykorzystywać podarowane mu składniki majątkowe. Jednocześnie obdarowany będzie dysponował uzyskanym we własnym imieniu zezwoleniem na wykonywanie działalności gospodarczej. Sposób zorganizowania składników majątkowych u obdarowanego miał odpowiadać dotychczasowemu sposobowi ich zorganizowania. W szczególności syn wnioskodawczyni nie będzie musiał nabywać żadnego dodatkowego mienia celem kontynuowania działalności gospodarczej. Podarowane mu składniki majątkowe wraz z prawem korzystania z nieruchomości na podstawie umowy użyczenia będą bowiem wystarczające do prowadzenia tej działalności.
Natomiast wnioskodawczyni – po dokonaniu darowizny – zakończy prowadzenie działalności gospodarczej i zostanie wykreślona z CEiDG.
Wątpliwość podatniczki i stanowisko Dyrektora KIS
Wnioskodawczyni miała wątpliwość, czy planowana darowizna składników majątkowych z wyłączeniem nieruchomości i zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej oraz bez przeniesienia jednego pracownika (jej syna), będzie wyłączona z opodatkowania podatkiem VAT. W wydanej interpretacji Dyrektor KIS potwierdził, że planowana transakcja będzie stanowiła czynność wyłączoną z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, jako zbycie przedsiębiorstwa.
Darowizna firmy na rzecz dwóch synów prowadzących działalność w ramach spółki cywilnej
Omówione wyżej interpretacje indywidualne dotyczyły sytuacji, gdy obdarowanym było tylko jedno dziecko. Bardzo często jednak właściciel firmy zamierzający wycofać się z biznesu decyduje się przekazać firmę w ręce kilku członków najbliższej rodziny. Takiego przypadku dotyczyła interpretacja indywidualna z 16 września 2022 r., znak: 0111-KDIB3-3.4012.72.2022.4.MW.
Darowizna firmy na rzecz synów
Interpretację wydano na wniosek czynnej podatniczki VAT, prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie produkcji, sprzedaży i montażu kompensatorów tkaninowych. Wnioskodawczyni pozostawała w ustroju rozdzielności majątkowej, w związku z czym firmowy majątek nie był objęty wspólnością majątkową małżeńską.
Z wniosku o interpretację wynikało, że ze względu na chęć zaprzestania działalności gospodarczej, wnioskodawczyni zamierzała podarować swoją firmę dwóm synom, w częściach równych. Następnie planowała zakończyć prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej i wykreślić ją z CEIDG.
Przedmiot darowizny
Wnioskodawczyni wskazała, że – co do zasady – przedmiotem darowizny będzie wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego, tj. zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Składniki te to w szczególności własność ruchomości, w tym urządzeń, wyposażenia biura, środki transportu, umowa leasingu pojazdu, materiały, towary i wyroby, prawa wynikające z umów najmu i użyczenia, wierzytelności i zobowiązania, tajemnica przedsiębiorstwa, know-how, kontakty handlowe, w tym zawarte umowy, księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz umowy o pracę. Natomiast w skład działalności gospodarczej wnioskodawczyni nie wchodziły nieruchomości.
Z zakresu darowizny wnioskodawczyni chciała wyłączyć wierzytelność pieniężną wobec jednego z kontrahentów, objętą postępowaniem układowym. Poza tą wierzytelnością wszystkie składniki prowadzonego przez nią przedsiębiorstwa miały być objęte umową darowizny.
Kontynuowanie działalności w ramach spółki cywilnej obdarowanych
Z wniosku o interpretację wynikało, że obaj synowie wnioskodawczyni prowadzili jednoosobową działalność gospodarczą i byli czynnymi podatnikami VAT. Przed dokonaniem darowizny zamierzali oni zawrzeć umowę spółki cywilnej. Zakres działalności spółki cywilnej miał być analogiczny do działalności wnioskodawczyni. Spółkę cywilną synowie zamierzali zarejestrować jako czynnego podatnika VAT. Po dokonaniu darowizny spółka cywilna miała kontynuować działalność w oparciu o przekazane umową darowizny składniki.
Jeden akt notarialny
Wnioskodawczyni zaznaczyła, że planowana umowa darowizny zostanie zawarta pomiędzy nią (jako darczyńcą) a jej synami – wspólnikami spółki cywilnej (jako obdarowanymi), w części równej dla każdego z nich. Darowizna na rzecz obu synów miała nastąpić w tym samym czasie, w jednym akcie notarialnym. W wyniku tego synowie mieli stać się współwłaścicielami podarowanego im majątku. W przypadku spółki cywilnej pomiędzy wspólnikami występuje bowiem tzw. wspólność niepodzielnej ręki.
Pytanie podatniczki i stanowisko Dyrektora KIS
Wątpliwości podatniczki dotyczyły tego, czy przekazanie przez nią przedsiębiorstwa na rzecz synów w drodze darowizny rodzi obowiązek zapłaty podatku VAT przez którąkolwiek ze stron umowy. Jej zdaniem darowizna przedsiębiorstwa na rzecz synów prowadzących działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej nie będzie podlegała podatkowi VAT.
Dyrektor KIS podzielił pogląd wnioskodawczyni. Zwrócił przy tym uwagę, że na gruncie podatku VAT podatnikiem jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy. A zatem jeżeli synowie wnioskodawczyni zawrą umowę darowizny jako wspólnicy spółki cywilnej i na jej rzecz, to nabędą przedsiębiorstwo na gruncie podatku VAT jako spółka cywilna.
Jednocześnie organ interpretacyjny uznał, że spełnione będą przesłanki w postaci zamiaru kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej przez zbywcę oraz możliwości prowadzenia działalności w oparciu wyłącznie o przekazywane składniki majątkowe i niemajątkowe.
W konkluzji Dyrektor KIS stwierdził, że dojdzie do zbycia przedsiębiorstwa na rzecz spółki cywilnej (w imieniu i na rzecz której działać będą jej wspólnicy). Tym samym transakcja, na mocy której dojdzie do przekazania przedsiębiorstwa na rzecz synów wnioskodawczyni, będzie mogła korzystać z wyłączenia określonego w art. 6 ust. 1 ustawy o VAT.
Darowizna przedsiębiorstwa na rzecz córek prowadzących spółkę jawną
Zupełnie inaczej Dyrektor KIS ocenił możliwość zastosowania wyłączenia z opodatkowania VAT w przypadku nieodpłatnego przekazania firmy przez podatniczkę na rzecz jej córek, które prowadziły działalność w formie spółki jawnej. Zagadnienie to było przedmiotem interpretacji indywidualnej z 26 czerwca 2020 r., znak: 0112-KDIL1-2.4012.141.2020.3.PM.
Przedmiot planowanej darowizny
Z wnioskiem o wydanie interpretacji wystąpiła podatniczka, która od sierpnia 1993 r. prowadziła działalność gospodarczą. We wniosku wskazała, że przeważający przedmiot jej działalności to wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Firmowy majątek obejmował głównie nieruchomości (budynki i grunty) oraz wyposażenie biura. Poza tym w skład przedsiębiorstwa wnioskodawczyni wchodziły też m.in. tajemnice przedsiębiorstwa, know-how, kontakty handlowe, w tym zawarte umowy najmu, oraz księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Wnioskodawczyni była czynnym podatnikiem podatku VAT. Prowadzone przez nią przedsiębiorstwo było objęte małżeńską wspólnością majątkową poza jednym składnikiem w postaci prawa użytkowania wieczystego zabudowanej nieruchomości, które stanowiło majątek osobisty wnioskodawczyni.
Z wniosku o interpretację wynikało, że wnioskodawczyni wraz z mężem zamierzali podarować całe przedsiębiorstwo swoim dwóm córkom. Każda z obdarowanych miała otrzymać udział w wysokości 1/2 w darowanym przedsiębiorstwie. Niezwłocznie po dokonaniu darowizny wnioskodawczyni planowała zakończyć prowadzenie działalności gospodarczej.
Zamiar kontynuowania działalności przez obdarowane w ramach spółki jawnej
Wnioskodawczyni wskazała, że jej córki prowadzą swoje przedsiębiorstwo w formie spółki jawnej, będącej czynnym podatnikiem podatku VAT. Podarowane przez rodziców przedsiębiorstwo zamierzały włączyć do swojego i kontynuować jego działalność w zasadniczo niezmienionej formie.
Pytanie podatniczki i stanowisko Dyrektora KIS
Podatniczka zapytała Dyrektora KIS, czy planowana przez nią darowizna przedsiębiorstwa na rzecz córek podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem VAT. Jej zdaniem nie, ponieważ transakcja ta będzie wyłączona z opodatkowania na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.
Dyrektor KIS nie zgodził się z tym stanowiskiem.
Brak elementu kontynuacji działalności gospodarczej przez obdarowane
W uzasadnieniu interpretacji Dyrektor KIS wskazał, że aby uznać dostawę składników majątku za dostawę przedsiębiorstwa niepodlegającą opodatkowaniu w trybie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, niezbędny jest element kontynuacji prowadzonej wcześniej działalności w oparciu o te składniki. Tymczasem majątek przedsiębiorstwa, który zamierzała przekazać wnioskodawczyni, nie miał być przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych u jej córek. Działalność gospodarczą przy jego użyciu miał bowiem prowadzić podmiot trzeci, tj. spółka jawna, której wspólnikami są córki wnioskodawczyni. W związku z tym Dyrektor KIS uznał, że działalność gospodarcza nie będzie kontynuowana przez żadną z córek, a dopiero przez kolejny podmiot, tj. spółkę jawną.
Darowizna udziałów we współwłasności przedsiębiorstwa
W uzasadnieniu interpretacji organ zwrócił uwagę, że córki wnioskodawczyni miały nabyć współwłasność przedsiębiorstwa w częściach ułamkowych – po 1/2 udziału. Każda z nich miała zatem otrzymać tylko część przedsiębiorstwa (ułamek), a nie jego całość. W związku z tym – zdaniem Dyrektora KIS – przedmiotem nieodpłatnego przekazania nie będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego, lecz darowizna udziałów w poszczególnych jego składnikach.
Dalej organ interpretacyjny wskazał, że udział we współwłasność przedsiębiorstwa nie posiada cechy fizycznej samodzielności, lecz jest to ułamek prawa własności przynależny każdemu składnikowi przedsiębiorstwa. Wyodrębniony ułamek (w każdym z tych składników) nie umożliwia zaś samodzielnej realizacji zadań gospodarczych. Udziały, które wnioskodawczyni planowała przenieść w drodze darowizny na rzecz córek, nie powinny być zatem dla celów podatku VAT traktowane jako przedsiębiorstwo.
W konkluzji Dyrektor KIS stwierdził, że:
dokonanie przez Wnioskodawczynię zbycia przedmiotowego Przedsiębiorstwa w drodze darowizny na rzecz córek będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT w myśl art. 7 ust. 1 ustawy [o VAT].
Wyrok WSA w Poznaniu (I SA/Po 515/20)
Przedstawione wyżej stanowisko Dyrektora KIS podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Poznaniu (sygn. I SA/Po 515/20). Po rozpoznaniu skargi podatnika WSA wskazał, że:
zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w rozumieniu art. 6 pkt 1 u.p.t.u. [ustawy o VAT], ma miejsce wówczas, gdy cały majątek przedsiębiorstwa lub jego zorganizowana część przechodzi co do zasady na własność nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy. Kontynuacja działalności przez nabywcę jest warunkiem wyłączenia spod działania ustawy zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
Jednocześnie WSA zgodził się z Dyrektorem KIS, że:
darowizna udziałów przedsiębiorstwa na rzecz córek, nie będzie transakcją wyłączoną z opodatkowania na podstawie art. 6 pkt 1 u.p.t.u. [ustawy o VAT], gdyż przedmiotem darowizny nie będzie ani przedsiębiorstwo, ani zorganizowana jego część.
Ponadto WSA stwierdził, że w przypadku planowanej darowizny przedsiębiorstwa na rzecz córek nie będzie spełniony element kontynuacji prowadzonej wcześniej działalności w oparciu o podarowane składniki majątku. Obdarowane nie są bowiem podatnikami VAT i nie zamierzają prowadzić działalności gospodarczej, tylko przenieść otrzymane udziały na rzecz kolejnego podmiotu (spółki jawnej), który ma przy ich wykorzystaniu prowadzić dalej działalność. W związku z tym WSA przyjął, że:
nie można zatem mówić o transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, ponieważ zbycie poszczególnych składników przedsiębiorstwa w formie darowizny na rzecz dzieci nie jest przeprowadzane w celu kontynuowania działalności zbywcy przez obdarowanych. Obdarowani nie będą prowadzić działalności gospodarczej, lecz wniosą otrzymane składniki do zupełnie innego podmiotu. Przekazywane przez skarżącą aktywa przedsiębiorstwa nie będą zatem przeznaczone do realizacji określonych zadań gospodarczych u nabywców, lecz działalność gospodarczą przy użyciu składników majątkowych składających się na przedsiębiorstwo skarżącej prowadzić będzie podmiot trzeci tj. spółka jawna.
Warto zaznaczyć, że przytoczony wyżej wyrok WSA w Poznaniu nie jest prawomocny.
Podsumowanie
Aby darowizna firmy na rzecz dzieci była wyłączona z opodatkowania podatkiem VAT, muszą być spełnione określone warunki. W praktyce to, czy dana transakcja (darowizna) stanowi „zbycie przedsiębiorstwa” w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, często budzi wątpliwości podatników. Dlatego przed dokonaniem darowizny warto skorzystać z doradztwa podatkowego. Jeśli mają Państwo wątpliwości odnośnie do skutków podatkowych planowanej transakcji, zapraszamy do kontaktu z nami.
✉ mz@szymalazaremba.pl
- Wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o. - 30/04/2024
- Pozew o rozwiązanie spółki z o.o. - 19/04/2024
- Mediacja jako sposób rozwiązania konfliktu wspólników - 12/04/2024