Aport przedsiębiorstwa w spadku a VAT to zagadnienie istotne dla spadkobierców zamierzających wnieść odziedziczone przedsiębiorstwo jako wkład niepieniężny do spółki. W praktyce często zdarza się, że firmę zmarłego przedsiębiorcy dziedziczy dwóch lub więcej spadkobierców. Powstaje wówczas pytanie, jakie skutki na gruncie VAT będzie miało wniesienie do spółki przysługujących spadkobiercom udziałów w odziedziczonym przedsiębiorstwie. Czy taka czynność będzie wyłączona od opodatkowania podatkiem VAT? W wydanej niedawno interpretacji indywidualnej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) potwierdził, że tak.
Aport przedsiębiorstwa w spadku a VAT – wniosek o interpretację indywidualną
Z wnioskiem wspólnym o wydanie interpretacji indywidualnej wystąpiło dwoje spadkobierców, którzy odziedziczyli firmę po ojcu. Przed śmiercią prowadził on jednoosobową działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG. Był też czynnym podatnikiem VAT.
Po śmierci przedsiębiorcy każdemu ze spadkobierców przypadł udział we współwłasności firmy w wysokości 1/2. Natomiast kierowanie firmą przejęła tymczasowo matka spadkobierców jako zarządca sukcesyjny przedsiębiorstwa w spadku.
Odziedziczone przez spadkobierców składniki majątkowe obejmowały m.in. środki trwałe (nieruchomości, środki transportu) oraz aktywa obrotowe (zapasy, towary). W stosunku do tych składników majątkowych przedsiębiorcy przysługiwało prawo do obniżenia kwoty należnego podatku VAT o kwotę podatku naliczonego. Przedsiębiorstwo w spadku prowadziło księgi rachunkowe.
We wniosku o wydanie interpretacji spadkobiercy wskazali, że odziedziczone składniki firmowego majątku stanowiły przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego. Podkreślili też, że przekazane na ich rzecz udziały obejmowały całość tego przedsiębiorstwa.
Wniesienie do spółki udziałów w przedsiębiorstwie w spadku
W celu kontynuowania dotychczasowej działalności gospodarczej spadkobiercy planowali założyć spółkę z o.o. Wkładem niepieniężnym (aportem) do spółki miał być przysługujący każdemu ze spadkobierców udział w przedsiębiorstwie w spadku. Spadkobiercy zamierzali wnieść aport w drodze jednej, wspólnie dokonanej czynności. W zamian za aport każdy ze spadkobierców miał objąć udziały w spółce z o.o. i stać się jej wspólnikiem.
Spadkobiercy zakładali, że w chwili otrzymania wkładu w postaci przedsiębiorstwa w spadku spółka z o.o. będzie czynnym podatnikiem podatku VAT. Wniesione do niej aportem udziały w odziedziczonym przedsiębiorstwie obejmować miały te same składniki majątkowe, które spadkobiercy otrzymali w drodze spadku (z wyłączeniem składników zbytych przez zarządcę sukcesyjnego w toku dotychczasowej działalności), jak również składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej, nabyte w okresie zarządu sukcesyjnego.
Według spadkobierców masa majątkowa, którą zamierzali przekazać do spółki, będzie zdolna do kontynuowania działalności gospodarczej i faktycznie tak będzie wykorzystywana. Dlatego też całość przejmowanego majątku przedsiębiorstwa w spadku w momencie aportu będzie spełniała definicję przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego.
Czy aport udziałów w przedsiębiorstwie w spadku jest opodatkowany VAT?
W związku z planowanym wniesieniem udziałów w przedsiębiorstwie w spadku jako wkładu niepieniężnego do spółki z o.o. spadkobiercy mieli wątpliwość odnośnie do skutków tej czynności na gruncie podatku VAT. Zwrócili się zatem do Dyrektora KIS z pytaniem, czy wniesienie udziałów w przedsiębiorstwie w spadku jako aportu do spółki z o.o. będzie wyłączone od opodatkowania podatkiem VAT.
Zdaniem spadkobierców wniesienie do spółki z o.o. udziałów w przedsiębiorstwie w spadku nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. W ich ocenie okoliczność, że przeniesienie przedsiębiorstwa w spadku (aport do spółki z o.o.) zostanie dokonane z poziomu spadkobierców nie zmienia tego, że przedmiotem tej czynności będzie przedsiębiorstwo jako całość.
Spadkobiercy zwrócili uwagę, że celem ustawodawcy było wyłączenie z opodatkowania podatkiem VAT takich transakcji, które zmierzają do kontynuacji działalności opodatkowanej w oparciu o dotychczasowe składniki majątku. Wątpliwość, czy przez „zbycie przedsiębiorstwa”, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, należy rozumieć również „aport udziałów w przedsiębiorstwie w spadku” wynika ich zdaniem z istnienia luki prawnej. Luka ta powinna być rozstrzygnięta na korzyść podatnika, tj. zgodnie z art. 2a Ordynacji podatkowej (in dubio pro tributario). W przeciwnym razie doszłoby do naruszenia zasady neutralności podatku VAT i w efekcie do zakłócenia konkurencji.
Stanowisko Dyrektora KIS
W interpretacji indywidualnej z 22 marca 2022 roku, znak: 0112-KDIL1-3.4012.443.2021.5.KK, Dyrektor KIS uznał stanowisko spadkobierców za prawidłowe.
W obszernym uzasadnieniu wydanej interpretacji Dyrektor KIS po pierwsze podkreślił, że – co do zasady – aby można było mówić o przedsiębiorstwie, składniki materialne i niematerialne tworzące to przedsiębiorstwo powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w sposób tworzący zespół. Jednocześnie istotne jest, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami. Chodzi o to, aby składniki te mogły posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej.
Po drugie, organ interpretacyjny zwrócił uwagę, że w przypadku współwłasności każdy ze współwłaścicieli jest odrębnym podmiotem i może rozporządzać swoim udziałem we współwłasności w oderwaniu od pozostałych współwłaścicieli. Nie dochodzi jednak przy tym do fizycznego wyodrębnienia masy majątkowej stanowiącej tę współwłasność.
W związku z tym – jak zauważył Dyrektor KIS – w przypadku, gdy przedsiębiorstwo w spadku należy do dwóch spadkobierców, każdy z nich ma w istocie zamiar przekazać część, a nie całość przedsiębiorstwa w spadku, tj. po 1/2 udziału w tym przedsiębiorstwie. Udział w przedsiębiorstwie nie posiada zaś cech fizycznie wyodrębnionych, samodzielnych składników majątkowych i niemajątkowych. Dlatego też nie może być uznany za przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego. Nie stanowi też zorganizowanej części przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT.
Wyłączenie od opodatkowania VAT aportu udziałów w przedsiębiorstwie w spadku
Jednocześnie Dyrektor KIS słusznie zwrócił uwagę, że z pola widzenia nie można tracić specyfiki rozwiązań przewidzianych w ustawie o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa ta obejmuje kwestie tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG oraz kontynuowania tej działalności gospodarczej. Celem wprowadzenia tych regulacji było zachowanie ciągłości prowadzenia przedsiębiorstwa w okresie, gdy trwają jeszcze procedury spadkowe.
Z wniosku o interpretację indywidualną wynikało, że dwoje spadkobierców, którzy odziedziczyli firmę zmarłego przedsiębiorcy we współwłasności ułamkowej po 1/2 udziału, stali się właścicielami przedsiębiorstwa w spadku. W tej formie prowadzili oni działalność zmarłego przedsiębiorcy w dotychczasowym zakresie. Planowane wniesienie przez spadkobierców udziałów w przedsiębiorstwie w spadku do spółki z o.o. służyć miało kontynuowaniu tej działalności.
Przysługujące spadkobiercom udziały w przedsiębiorstwie w spadku, które miały być przedmiotem aportu do spółki z o.o., w momencie ich nabycia przez spółkę stanowić będą całość przejmowanego majątku. Tym samym będą one spełniały definicję przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego. W konkluzji Dyrektor KIS stwierdził, że:
mając na uwadze istotę ustawy o zarządzie sukcesyjnym należy uznać, że wniesienie całości udziałów w przedsiębiorstwie w spadku przez wszystkich spadkobierców do utworzonej przez nich Spółki z o.o. stanowiące całość przedsiębiorstwa w spadku zdolnego do kontynuowania działalności gospodarczej tego przedsiębiorstwa, będzie podlegać wyłączeniu od opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy o VAT.
✉ mz@szymalazaremba.pl
- Pozew o rozwiązanie spółki z o.o. - 19/04/2024
- Mediacja jako sposób rozwiązania konfliktu wspólników - 12/04/2024
- Uprawnienia kontrolne komandytariusza w spółce komandytowej - 18/03/2024