Prawomocność wyroku sądu administracyjnego oznacza, że od takiego wyroku nie przysługuje zwyczajny środek odwoławczy, w postaci skargi kasacyjnej. Zagadnienie prawomocności dotyczy wydawanych przez sądy administracyjne wyroków i postanowień oraz zarządzeń przewodniczącego. W niniejszym artykule wyjaśnię z czym wiąże się prawomocność orzeczenia sądu administracyjnego, kiedy następuje i jakie niesie ze sobą konsekwencje.
Prawomocność a stwierdzenie prawomocności orzeczenia sądu administracyjnego
Uprawomocnienie wyroku albo postanowienia sądu administracyjnego zawsze następuje z mocy samego prawa. Dla stanu prawomocności określonego orzeczenia sądowego nie jest więc konieczne złożenie przez stronę postępowania jakiegokolwiek wniosku albo wydanie przez sąd postanowienia w tej kwestii. Natomiast stwierdzenie prawomocności orzeczenia może nastąpić albo na wniosek strony, albo z urzędu (o tym więcej na końcu artykułu). Jednocześnie pamiętać należy o tym, że nie wszystkie postanowienia wydawane przez wojewódzkie sądy administracyjne są zaskarżalne, natomiast każdy wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego – po spełnieniu określonych warunków – podlegać może zaskarżeniu skargą kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Niezaskarżalne postanowienia wydawane przez wojewódzki sąd administracyjny stają się prawomocne z chwilą ich wydania.
Skutki prawomocności orzeczenia sądu administracyjnego
Prawomocność wyroku albo postanowienia oznacza, że orzeczenia te nie mogą być zmienione i wiążą zarówno strony postępowania, jak i sądy oraz organy podatkowe. Część orzeczeń sądów administracyjnych będzie prawomocna już z w chwilą ich wydania. Do tej grupy orzeczeń zaliczyć można każdy wyrok wydany przez Naczelny Sąd Administracyjny. Również każde postanowienie wydane przez Naczelny Sąd Administracyjny będzie prawomocne z chwilą wydania, ponieważ nie przysługuje na nie środek odwoławczy.
Niezaskarżalne postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego
Przykładami postanowień wydanych przez wojewódzki sąd administracyjny, które będą prawomocne z chwilą ich wydania, są np. postanowienia o wyłączeniu sędziego, odmawiające umorzenia postępowania, odmawiające zawieszenia postępowania, oddalające wniosek dowodowy. Są to postanowienia, które nie podlegają samodzielnemu zaskarżeniu do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Mogą one być jednak zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego w skardze kasacyjnej (art. 191 p.p.s.a.). Dlatego niektórzy autorzy opracowań naukowych określają ich prawomocność jako warunkową.
Art. 165 p.p.s.a.
Postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne.
Kiedy wyrok WSA jest prawomocny?
Wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego oddalający skargę staje się prawomocny w następnym dniu po upływie 7-dniowego terminu na złożenie wniosku o uzasadnienie wyroku. Nie jest bowiem możliwe zaskarżenie przez stronę wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego, do którego nie otrzymała ona uzasadnienia.
Art. 177 § 1 p.p.s.a.
Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
Wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sąd ten uwzględnił skargę, staje się prawomocny w terminie 30 dni od doręczenia stronie wyroku wraz z uzasadnieniem, przy czym dotyczy to tej strony, która otrzymała wyrok z uzasadnieniem jako ostatnia. Uzasadnienie do wyroku uwzględniającego skargę wojewódzki sąd administracyjny sporządza z urzędu. Wyrok taki jest doręczany wraz z uzasadnieniem każdej ze stron postępowania.
Wniosek o przywrócenie uchybionego terminu a prawomocność orzeczenia
Wniesienie skargi kasacyjnej po upływie 30-dniowego terminu oraz złożenie wniosku o przywrócenie terminu na jej wniesienie nie wpływa na prawomocność wyroku sądu pierwszej instancji. Dopiero prawomocne przywrócenie terminu na wniesienie skargi kasacyjnej powoduje unicestwienie ze skutkiem ex tunc prawomocności wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Wyrok SN z dnia 10.03.1993 r., I CRN 19/93:
Wniesienie środka odwoławczego lub innego środka zaskarżenia po upływie przepisanego terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalnego nie ma wpływu na datę uprawomocnienia się orzeczenia, którego ten środek dotyczy. Przyjąć zatem należy, że środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia, którego braków formalnych strona nie uzupełniła lub uzupełniła po upływie zakreślonego terminu, w dacie, w której środek ten był już spóźniony, został wniesiony po upływie terminu przewidzianego do jego wniesienia. W konsekwencji, środek ten nie zapobiegł powstaniu prawomocności orzeczenia.
Uchylenie przez NSA wyroku w części
Wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego, który zaskarżony został do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargą kasacyjną, stanie się prawomocny wówczas, gdy skarga kasacyjna zostanie oddalona. W przypadku, gdy NSA w części uchyli wyrok WSA i przekaże sprawę do ponownego rozpoznania temu sądowi, prawomocność wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego dotyczyć będzie wyłącznie tej części, w której skarga kasacyjna została oddalona.
Cofnięcie skargi kasacyjnej
Cofnięcie skargi kasacyjnej w postępowaniu odwoławczym powoduje umorzenie tego postępowania. Wojewódzki sąd administracyjny może umorzyć postępowanie kasacyjne, jeżeli oświadczenie o cofnięciu skargi kasacyjnej zostało wniesione to tego sądu przed przedstawieniem skargi kasacyjnej wraz z aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu. Z uwagi na to, że postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego o umorzeniu postępowania kasacyjnego jest zaskarżalne zażaleniem, wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego stanie się prawomocny po uprawomocnieniu się postanowienia o umorzeniu postępowania kasacyjnego.
W przypadku cofnięcia skargi kasacyjnej po przekazaniu akt sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, umorzenie postępowania kasacyjnego nastąpi w drodze niezaskarżalnego postanowienia wydanego przez NSA. Prawomocność wyroku wojewódzkiego sadu administracyjnego nastąpi więc w z momentem wydania postanowienia przez NSA.
Postanowienie o stwierdzeniu prawomocności
Stwierdzenie prawomocności orzeczenia sądu administracyjnego następuje w drodze postanowienia. Postanowienie to wydawane jest w każdym przypadku przez wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym w składzie jednoosobowym. Postanowienie stwierdzające prawomocność orzeczenia sądu administracyjnego nie jest zaskarżalne. Postanowienie może być wydane z urzędu lub na wniosek strony. Wniosek strony o wydanie tego rodzaju postanowienia będzie rzadkością. Wynika to z tego, że wojewódzki sąd administracyjny z urzędu stwierdza prawomocność każdego orzeczenia sądu administracyjnego kończącego postępowanie, w przypadku zakończenia postępowania sądowoadministracyjnego i zwrotu akt administracyjnych organowi administracji.
Wniosek o stwierdzenie prawomocności, gdy wyrok WSA został zaskarżony w części
W praktyce może zdarzyć się tak, że strona postępowania lub obie strony postępowania zaskarżą wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego w części. Co się stanie jeśli w takiej sytuacji strona – uznając, że wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego uprawomocnił się z mocy prawa w części niezaskarżonej przez żadną ze stron – złoży do WSA wniosek o stwierdzenie prawomocności tego wyroku w niezaskarżonej części? Otóż można się spodziewać, że strona otrzyma wówczas postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sąd wniosek strony oddali. Dlaczego? Odpowiedź zawiera przytoczone niżej postanowienie NSA:
Postanowienie NSA z dnia 16.09.2008 r., II GSK 397/07:
Mimo bowiem zaskarżenia tylko części orzeczenia sądu administracyjnego pierwszej instancji, Naczelny Sąd Administracyjny może z urzędu rozpoznać sprawę także w części pozostałej, to jest niezaskarżonej. Uszło również uwadze strony wnioskującej, że treść omawianego przepisu wyraźnie koresponduje z art. 183 § 1 zdanie pierwsze p.p.s.a., zgodnie z którym Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Naczelny Sąd Administracyjny zatem, nie będąc związany granicami skargi kasacyjnej w zakresie, w jakim zachodzi nieważność postępowania, może uchylić wyrok sądu administracyjnego pierwszej instancji także w części niezaskarżonej, to jest mimo braku wniosku kasatora w tym zakresie, o czym stanowi art. 186 p.p.s.a.
Wpływ błędnego postanowienia o stwierdzeniu prawomocności na prawomocność orzeczenia
Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że postanowienie o stwierdzeniu prawomocności jest postanowieniem deklaratoryjnym. Oznacza to, że wydanie postanowienia stwierdzającego prawomocność orzeczenia, które faktycznie pozostaje nieprawomocne, nie spowoduje, że orzeczenie to uzyska cechy prawomocności.
W drugą stronę zasad ta działa identycznie. Brak wydania postanowienia stwierdzającego prawomocność orzeczenia sądu administracyjnego nie ma jakiegokolwiek wpływu na to, że wyrok (postanowienie) stał się prawomocny. Skutek w postaci prawomocności orzeczenia następuje z mocy samego prawa tj. z chwilą niezasakarżenia orzeczenia w przewidzianym przez prawo terminie przez żadną ze stron.
Opłata kancelaryjna za stwierdzenie prawomocności orzeczenia
Za stwierdzenie prawomocności orzeczenia sądu administracyjnego na wniosek pobiera się opłatę kancelaryjną w wysokości 10 zł. Postanowienie o stwierdzeniu prawomocności wydane przez sąd z urzędu nie podlega opłacie.
- Ewidencja IP Box - 12/04/2023
- Opłata od skargi kasacyjnej do NSA - 27/03/2023
- Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki z o.o. - 14/02/2023